АЙҒАҚТАРДЫ ОҚИҒА БОЛҒАН ЖЕРДЕ ТЕКСЕРУ КЕЗІНДЕ ҚАЙТА ЖАҢҒЫРТУДЫҢ ПРОЦЕССУАЛДЫҚ ТӘРТІБІ

Тактикалық эксперименттің нәтижесінде біз барлық уақытта жаңа мәліметтер алып отырамыз, олар басқа тергеу эксперименттеріне қарағанда ұсталған адамның жасалған іс әрекеттерге қатыстылығын растайды және де әшкерелеуші болады. Бірақ эксперименттің жалпы ғылымдық әдіс ретінде болатын және тергеу эксперименті сияқты таным мүмкіндіктері бәрінен бұрын іс жүргізу түрімен шектелгенін еске алу керек.

Ғылыми эксперимент – бұл мақсатты қайталанатын қызмет, жағдайларды обьектілерді және басқаларды зерттеу туралы жорамалды тексеру және жаңа мәліметтер алу мақсатында табиғат құбылыстарының, обьектілердің немесе қоғамдық қатынастардың адамның ойында жаңғыруы.

Тергеу экспериментінің мәні болып сонында жай-жапсары мен мән-жайларын жаңғырту және заң шегінде бақыланатын (қауіпсіз) тәжірибелік әрекеттер өткізу қажет. Демек, эксперимент – түпнұсқа обьектілермен жасалатын тәжірибелер (мысалы, заттай дәлелдемелермен), ал екінші жағынан бұл үлгілерге жасалатын емтихан. Мұның үстіне ғылымда теориялық болжамдарды тексеру үшін эксперименттің екі маңызды модификациясы қолданылады: ойдағы (қиялдағы) (криминалистикалық қызметтің ажырамас әдісі). Эксперименттің бұл модификациясы іс жүргізу кепілдігін емес танымдық білімдерді қарастырады. Бұл психологиялық, эмоционалдық және басқа да эксперименттер болуы мүмкін; үлгілеу эксперименті – бұл физикалық мәліметтерді, өлшемдерді ескеру арқылы үлгілерге жасалатын емтихандар.

Үлгілеу эксперименті тергеу экспериментін өткізу барысында да (бұл бұрын осылай болған), сот сараптамасын жүргізу барысында да нәтижелі қолданыла алады. Осының салдарынан үлгілеу экспериментінің маңызын анықтау қажет (тергеу эксперименттеуі шегінде).

Біздің ойымызша, үлгілеу обьектінің үлгісін құруды емес, оның жеткілікті сәйкестігін дәлелдеуді қарастырады. Бұл обьектінің белгілі заңдылығын үлгілеу арқылы талдауға және зерттеуге мүмкіндік береді.

Бір жағынан эксперименттер заттай жоспарланған обьектілермен (мысалы, заттай дәлелдемелермен) өткізілуі мүмкін, екінші жағынан бұл зерттеу үлгілерімен өткізіледі. Бұл жағдайда алынған мәліметтердің нақты болуына талас жоқ, өйткені тәжірибелерді бірнеше рет қайталауға, жағдайларын (шарттарын) өзгертуге болады, ал нәтижесінде, материалдық та, уақыт жағынан болса да үнемдеуге болады. Біз тергеу экспериментінің танымдық мүмкіндіктері компьютерлік техниканы пайдалану барысында айтарлықтай артатыны туралы атап көрсеттік. Тергеу эксперименттерін жүргізу математикалық обьектілерді, обьектілермен құбылыстардың үлгілері құрылғанда ғана мүмкін болатыны да айтамыз.

Әдебиеттер тізімі:

1. ҚР ҚІЖК — Алматы:  Жеті –жарғы , 1998

2. Колдин В.Д. Тактика следственного зксперимента и проверки показа­ний     на месте: Криминалистика / Под ред. А.Н. Васильєва. — М.: Академия МВД  СССР, 1980.-Т. 2.

3. Максутов И.Х. Тактика следственного зкеперимента и проверки по­
казаний на месте // Криминалистика. — М., 1976.

4. Салтевский М.В., Лукашевич В.Г. Проблемы классификации источ-
ников информации и следственных действий в криминалистической тактике // Криминалистическая и судебная зкспертиза. — 1984. — Вьш. 29. — С. 29-34.

5. Салтевский М.В. Криминалистика:  Уч.пособие,   -К, 1996.

6. Криминалистика: Учебник / Под ред. А.Г. Филиппова, А.Ф. Вольшского.-М.:СПАРК, 1998.

7. Шейфер С.А.  Следственные действия.  Система и процессуальная
форма. -М.: Юридическая литература, 1981.

8. Порубов Н.И. Криминалистическая тактика и ее роль в раскрьітии
преступлений: Лекция. -Минск, 1983.

9. Дулов А.В.,   Нестеренко П.Д.   Тактика   следственньїх   действий.-        Минск, 1971.

1. Белкин Р.С.  Зксперимент  в  следственной,  судебной  и  зкспертной
   практике. -М., 1964.
2. Белкин Р.С, Белкин А.Р. Эксперимент в уголовном судопроизводстве.-М., 1997.
3. Гуковская Н.И. Следственный зксперимент. — М.: Госюриздат, 1958

1 2

скачать работу

Отправка СМС бесплатно