Гиподинамия

Кез келген елдің болашағы – оның халқының денсаулығына байланысты екендігі – дәлелдеуді қажет етпейтін шындық. Ал біздің болашақтағы бағытымыз – салауатты өмір салты. « Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» дегенді өсіп келе жатқан ұрпақтың санасына сіңіріп, олардың өз денсаулығына деген жауапкершілікті қалыптастыру баршаның борышы.

Адам денсаулығына зиян келтіретін факторлардың бірі — қимыл тапшылығы немесе гиподинамия. Денсаулықтың кепілі, адамның еңбекке деген қабілеті қай жаста болса да,  ағзадағы барлық мүшелердің қызметіне,  соның ішінде әсіресе дамылсыз соғып тұрған жүрекке байланысты. Қимыл-қозғалыстың тапшылығы кезінде жүрек бұлшық еттерінің жиырылу  күші кеміп, денеге  тарайтын қанның мөлшері төмендеп, ағза қажетті қоректік заттарға тапшы болып қалады. Осылардың әсерінен ішкі ағзалар қызметінің нашарлауы т.б. сияқты құбылыс байқалады. Гиподинамияның салдарынан ағзада басқа да  сырқаттар пайда болады. Оларға  омыртқа аралық шеміршектердің мүжіліп тозуы, жұқаруы -  остеохондроз, адам бойындағы артық салмақ — семіздік, қан қысымының жоғарылауы — гипертония, омыртқа жотасының қисаюы — сколиоз, табан бұлшық етінің  жетілмеуі салдарынан балаларда жиі кездесетін – қазтабандылық және т.б. аурулар.

Қазiргi  технологиялардың дамытуымен, гиподинамияның (қозғалыстың)  кемшiлiгiнiң   қалаларының  өсуiмен  барлық  және көкейкестi мәселеден астам көп болып қалыптасады. Қимыл аздығының құбылысы дәл қазiр әлеуметтiк — мағыналы ауруларды бiр қатардың пайда болуының көкейкестi мәселелердің бiрi болды. Тек қана қазақстандықтардың  14% жүргізілетін  статистикаға сәйкес жүйелі түрде бассейн немесе спортзалдарға барады, шаңғы және велосипед тебеді.

Қимыл аздығының ретiнде дербес дәрiгерлiк мәселесi кешелi-бүгiн пайда болды. Көп дәрiгерлер  оны «ғасырдың  ауруы» және «өрлеу қарсы тараптарының көрінісі» деп санайды.

Бiз үшін қазiргi  әлемде  барлығын  автоматты  тетiктер  iстейдi. Пойыз, ұшақтар   және  жабдықталғандығы   бар   машина   бередi  әлемнiң  кез келген   нүктесiне  апарады,  комбайндарды  сұқтанамын  өрiстермен  өнiмдер  жинайды,  курьер үйге  қалаулы  тамақты әкеледi. Адамдардың  қозғалыстары белсендiлiтері минималды жиынына апарылған. Уақыт барлығы  көбiнесе  компьютерге  немесе теледидардың көруiмен өтедi. Күндіз серуенге шығу мүмдем ұмытылып, жай жүру үйден шығып белгілі бір жерге транспорт көмегіне жетілумен шектелген.

Бұлшық еттердiң қимыл белсендiлiгiнiң табиғи емес шектеуiн, мән, барлық организмды күйде бойынша, көп органдар және жүйелерде терiс бiлiнедi.

Бұлшық еттер осындай тәртiпте өз керексiздiгiн сезе бастайды  және семедi. Кiлегейлен әлсiз бұлшықет ұлпасы барлық iшкi органдардың жұмысына ықпал етедi. Жүрек-қолқа және жүйке жүйесi, зат алмасуды процесстегi  және артық килограммдардың тез өсуi бұл бұзылулар қимыл аздығының төте салдары.

«Өркениеттiң ауруы» өз кезегiнде, тығыз ұсақтайтын қандағы майларының толық емес ыдырауы шақырады. Майлы  қан  оттек жеке алғанда  зат  қан тамырлары бойынша  заттың  тiршiлiк  әрекетi  үшiн  қажеттi жақтырмай таратып  бере  сылбыр  әрі ақырын ағады. Нәтиже  ретінде – организм ми және  жүректiң күштi оттегiнiң жетiспеуiн тарттырады. Оттек жетіспеген ми  – жаман жұмаскер, сонымен қоса                  «ақырын ойлаушы» болып  табылады.

Қимыл аздығының қазiргi өмiрiнде әлеуметтiк дертке алдақашан айналып кеттi. Техникалық үдерiстi дамытумен бiзде барлық физикалық күштердi қолдану кең етек алды.

Физикалық белсендiлiк тiршiлiк денсаулықтың сақтауы үшiн қажеттi. Спортпен мiндеттi түрде шұғылданыңыз. Аптаға рет буға тренажер залы немесе бассейнге баруы өмiрге ерiгiн бұлшық еттерге қайтаруға көмектеседі, көңiл және сергектiктi жақсы бередi.

Егер 3 – 4  километрдiң ұзындығының жаяу серуендерiн жасасаңыз қимыл аздығы сіз үшін ешқашан қиындық келтірмейді.

4. Қозғалыс төмендеуінің  салдары

Ежелден бері  физикалық белсенділік мықты және төзімді  адамды  қалыптастыруына, ал қимылдың аздығы  жұмыс істеудің төмендігіне, ауру мен сырқаттарға  әкелетіне белгілі. Оның бәрі зат алмасудың бұзылуынан болады. Органикалық заттардың ыдырау интенсивтілігі мен тотығуына байланысты энергетикалық алмасудың төмендеуі  биосинтездің бұзылуына әкеледі, сонымен қоса ағзада кальцийлік алмасудың өзгеруіне әкеледі. Осының  салдарынан  сүйектерде  күрделі  өзгерістер байқалады. Ең алдымен, олар кальцийді жоғалта бастайды. Бұл  сүйекті борпылдақ және кемірек берік етеді. Кальций  қанға түскен кезде қан жүретін  қан тамырларының  қабырғаларында  шөгіп отырады, олар  склерозирленеді, яғни  кальцийді сіңіріп, иілгіштігін  жоғалтада  және  сыңғақ  болады. Қанның  мүмкіндігі  қоюлануы күрт өседі. Қан тамырларында қанды ұйысқандықтар (тромбтар) пайда болу қауіпі бар. Кальцийдің  қан құрамында мөлшерден  тыс  болуы  бүйректе  тас  пайда болуына  әкеліп  соқтыруы  мүмкін. Бұлшық еттiк жүктеменiң жоқтығы қаңқалы және шын көңiлiменiмен бұлшық еттерде терiс бiлiнген энергетикалық айырбастың қарқыны төмендетедi. Бұдан басқа, жұмыс iстейтiн бұлшық ет жүретiн жүйке түрткiлерiнiң аз саны жүйке жүйесiнiң дағдылар бұрын алған тонустары төмендетедi, жаңа құрастырмайды. Бұның барлығы  денсаулыққа кері әсерін тигізеді. Сонымен бiрге келесi ескеру керек. Отыру қалпында өткен  өмiр  шемiршек бiртiндеп икемдiлiктен кемдердi болып қалыптасатынын иiлгiштiк жоғалтатынына алып келедi. Бұл тыныс қозғалыстардың амплитудасының төмендетуi және дененiң иiлгiштiгiнiң жоғалтуын елiктiре алады. Қимылсыздықтар немесе аз қунақылықтан күштi бiрақ әсiресе буындарды бейнет тартады.

Буындағы қозғалыстың сипаты оның құрылысымен анықталған. Аяқты тобық буынында тек қанасы майыстырып жазуға болады, қозғалыстың ұршық буынында барлық бағыттардағы бола алады. Бірақ та қимылдың тербелi амплитудасы жаттығудан тәуелдi болады. Сiңiрлер жеткiлiксiз қунақылықтың жанында икемдiлiктер жоғалтады. Буынды қуысқа буынның жағушы   ролін  атқаратын сұйығының жеткiлiксiз саны қозғалыста белгіленіп байқалады. Бұның  барлығы  буын  жұмысын қиындатады. Жеткiлiксiз  жүктеме  буындағы қан айналуға да ықпал етедi.  Сонымен қатар, сүйек  ұлпасы  қоректенудiң  нәтижесiнде  бұзады, басты және таcының жiктелетiн  таcтарының  буынның  бытқылын  әр  түрлi  ауруларға  алып келгенiн терiс  жүруге  жамылатын  буынның  шемiршегiнiң  құрастыруы. Iс бiрақ осы-ақ шектелмейдi.  Қан  айналуды  бұзылысы  сүйек ұлпасының  бiрқалыпсыз  өсуiне  келтiре  алады, бiр бөлiмшелердiң қопсытуы және тығыздау басқа салдарынан  пайда болады. Таcтарының формасы нәтижеде бұл терiс болуға ( дұрыс емес болуы ), буын қунақылық жоғалта алады.

5. Гиподинамияның алдын алу шаралары

Компьютермен  жұмыс  істеу кезінде, интернет спецификасымен бейтаныс әрі жұмыс істемеген мамандардың сауалдарына  сүйене отырып, әр сағат сайын қайта – қайта тұрып жаттығулардың  комплексін орындау  мүмкін емес. Мағынасы және оған деген ықылас жоқ, ал  кейде өте жиі үзіліс  жасауға  мүмкіндік болмайды.

Қозғалыс  белсенділігін  арттыру тәсілінің ең  тиімдісі  – спорт и  белсенді (активті) демалыс. Аптасына  үш рет спортзалға барып шынығу. Демалыс күндерінді, мүмкіндікке орай және арнайы түрде, қала  сыртына серуенге шығып дам алу.

Белсенді  қозғалыстың болуының  кепілі – иттің бар болуы. Амалсыздан  күніне бін немесе екі рет далаға шығуға тура келеді. Сонымен қоса жүруге, қажет  болса жүгіруге мәжбүр боласыз

Серуендеуге кеткен уақытты аяманыз, себебі  ол үлкенiрек жұмысқа қабiлеттiлiкпен  орның  толтырылады  және  жақсы көңiлмен,  күрделi мәселені  қысқа мерзiмдерден шешу мүмкiндiкпен қамтамасыз етіледі.

Жарайды, өзiн спортпен шұғылдануға көндiре, алмасаныз, техникалық себептер бойынша иттi алып жүруге мүмкіндік және қажеттілік болмайды делік. Онда далаға жай шыққында аздап жаттығу жасаған дұрыс болар еді.

Тамақты тек  қана ас үйде қабылдау қажет. Ешқандай жағдайда майға қуырылған картопты ( чипсы ) монитор алдында жей салу, диван алдында  ешқандай  үстелдің орналасуы  сияқты іс әрекеттер мен жағдайларға  жол бермеу.  Ортымыздан тұрып үзіліс жасаймыз. Нанға азықтың жылытуы,  жағдайды өзгерте алаңдаймыз. Айтпақшы, әйелдер -  қимыл аздығымен  едәуiр сиректеу бейнет тартады  Өйткенi үй iстерiне күнi бойылар бөлiнедi — компьютерден түскi

1 2 3 4

скачать работу

Отправка СМС бесплатно