Инфляцияға қарсы саясат
е жеке сектордың сыртқы қарызының 35,5 пайызын екінші деңгейдегі банктер қарызы құрайды. Банктердің несие қаржыларын оңды-солды бере бастағанының астарында осындай гәп жатыр. Экономиканың тұтыну несиелері өскен сайын екінші деңгейдегі банктер алақандарын ысқылай түседі. Сырттан алынған қарыз ақшаның ағыны көбейген сайын қаржы құнсыздануы жылдамдайды.
Қазірдің өзінде тұтыну несиелері елеулі түрде өсіп отыр. Ол 2006 жылдың екі айы ішінде халықтың салымдарының өсуінен 4 есе артық болып шықты. Тұтыну несиелерінің бұлайша шарықтай түсуі инфляцияның шапшуына тікелей түрткі болатыны түсінікті.
Мемлекеттік бюджеттің ағымдық шығындарын қысқарту арқылы да инфляцияны ауыздықтауға болады. Есеп-қисапты дұрыс жүргізіп, не керек, не керек еместігін уақтылы айқындап отырса, мемлекеттік бюджет есебінен болатын негізсіз шығындарды реттеуге мүмкіндік бар. Үкімет соңғы жылдары мемлекеттік шығындарды жалпы ішкі өнімге қарай алғанда 22-23 пайыз деңгейінде ұстауға ұмтылып отыр. 2005 жылдың соңына қарай бұл көрсеткіш 22,9 пайызды құраса, 2004 жылы 23,4 пайыз болған еді. Бұл арада Ұлттық қор трансферттерін қоспағандағы таза мемлекеттік шығындар туралы әңгіме болып отыр.
2006 жылдың 1 шілдесінен бастап Ұлттық қор жаңа схема бойынша жұмыс істей бастайды. Бұдан былай Ұлттық қор макроэкономикалық реттеуші рөлін атқарады. Мемлекеттік бюджет қаражатын Үкімет ұсынақты түрде жұмсауға көшетін болады. Экономиканың “қызып кетпеуі” үшін осындай түбегейлі шаралар қолға алынған.
Үкімет халықтың табысының, жалақысының өсуін және еңбек өнімділігін тұрақты зерттеуге тырысып отырса керек. Өйткені, инфляцияның өсу шегін дәл анықтау үшін мұндай деректерді ай ма ай нақтылап отырмаса болмайды. Үстіміздегі жылдың екі айы ішіндегі көрсеткіштерге қарағанда, нақты еңбекақының өсімі еңбек өнімділігінің нақты өсімінен 2,3 есе артық екен. Халықтың нақтылай қаражат кірістері бөлшек сауда айналымының өсу қарқынынан 1,4 есе жоғары. Ішкі тұтыну сұранысының тарапынан жүріп жатқан өсімдер инфляциялық үдерістерге еріксіз итермелеп отыр.
Инфляциялық үдерістерді реттеуде антимонополиялық саясаттың орны өте зор. Осы мақсатта бәсекелестікті қорғау жөніндегі комитеттің аумақтық бөлімшелері құрылып, 1 шілдеден бастап нақты жұмысқа кірісетін көрінеді. Бәсекелестікті жандандыру үшін металлургия, химия, банк, өндіріс салаларындағы “жасырын монополияларды” жою ісі қолға алынбақ. “Монополистік қызметті шектеу және бәсекелестік туралы” заң жобасы Мәжіліс қарауына ұсынылады. Индустрия және сауда министрлігіне 2007-2009 жылдарға арналған бәсекелестікті қорғау және дамыту саласындағы бағдарламаны әзірлеу тапсырылған. Бұл да маңызды құжат болғалы тұр.
Көптеген монополистер өз делдалдары арқылы жұмыс істейтіні жасырын емес. Аралық буындардың көптігінен тариф көтеріліп кетеді де түпкі тұтынушы зардап шегеді. Сондықтан Үкіметтің ендігі бір айналысатын шаруасы делдал құрылымдардың шектен тыс көбеюіне тоқтам салу болса керек. Электр энергетикасы, мұнай өнімдері, табиғи газ сияқты экономика салаларында мұндай аралық делдал буындар тіпті көбейіп кеткен.
Сонымен, инфляцияны ауыздықтауға Үкіметтің мүмкіндігі мол. Әрекет бар. Әдіс те жоқ емес. Тек қапы қалмау жағын ойлау керек. Инфляцияға қарсы шаралардың кешенді жүйесін жасау аз, оны тұрақты түрде қолданып отыру қажет. Сонда ғана инфляция именеді.
| |  скачать работу |
Инфляцияға қарсы саясат | 
