Главная    Почта    Новости    Каталог    Одноклассники    Погода    Работа    Игры     Рефераты     Карты
  
по Казнету new!
по каталогу
в рефератах

Қорқыт ата мен Әл-Фарабидің педагогикалық теориялары

ы да оның деңгейіне жеткен жоқ. Әбу Әли ибн Сина да (980-1037) өзінің шығармаларын жазу үстінде оның еңектерін пайдаланғанын, сол арқылы мәшһүрлікке қолы жеткенін еске алады”.
Әл-Фараби жиһанкездікті ұнатқан. Арада біраз жылдар салып, Бағдаттан Серияға келеді, бірақ мұнда ұзақ аялдамастан, Мысырға сапар шегеді.
Әл-Фараби өздігінен оқып жетілген ғалым. Ол ең алдымен грек ғылымын, оның фәлсафасын, әсіресе ұлы ұстазы Аристотельдің еңбектерін қызығып оқыған. Әбу Насыр Аристотельдің “Метафизикасын” қырық, “Жан
-------------------------------------------------
Хайруллаев М. Фараби. – Эпоха и учение. Ташкент, 1975, 156-бет.

туралы” еңбегін жүз, ал “Риторикасын” екі жүз рет оқып шыққан. Осындай зеректігінің арқасында ғана ол Аристотельдің ғылыми мұрасын еркін меңгерген.
Әл-Фарабидің өзі де “Кемеңгерлік меруеті”, “Ізгі қала тұрғындарының көзқарасы”, “Мәселелердің тип мазмұны”, “Ғылымдардың шығуы”, “Бақытқа жету” сияқты т.б.көптеген еңбектер жазған.
Ол сонымен қатар тәрбие және білім беру, педагогика мен психология, этика ғылымдарының салаларында құнды пікірлер мен қағидалар қалдырған. Әсіресе, жақсы мінез-құлықты қалыптастыру және дағды ме әдетке ерекше мән берген.
Әл-Фараби тәрбиенің әдіс және тәсілдеріне сипаттама береді. Тәрбие әдістері мадақтау, бетіне басып ұялту, көзін жеткізу, көндіру және т.б.тәлімгерден ерекше имандылық пен ізеттілікті талап етеді. Жас ұрпақты тәрбиелеуде Әл-Фараби ұстаздың өнегелік, тәлімгерлік қасиеттеріне мән берді.
Ғұламаның айтуынша, белгілі тәлімгер-ұстаз өзінің жеке басына он екі тума табиғи қасиетті, алты өмірге келгеннен кейін қалыптасатын қасиетті бойына сіңірген дана адам болу керек деген болатын-ды.
Оқыту – баланың тілін дамыту, білім беру, үйрету арқылы іске асатын болса, тәрбиелеу – шәкірттердің бойында жағымды адамгершілік қасиеттерді қалыптастыратындығына тоқтала келіп, ғылым мен білімді және тәрбиені меңгерумен қатар өзін-өзі тәрбиелеу, ерік-қайратты тәрбиелеуге мән берді.
Әл-Фарабидің психологиялық көзқарасы туралы айтқанда, әртүрлі психологиялық тақырыптарда бірнеше еңбектердің авторы ретінде де, қазақ топырағында психология ғылымының негізін қалауға да ерекше үлес қосқаны белгілі. Мәселен, “Жан туралы”, “Ақыл-ой туралы”, “Темперамент туралы”, “Түс көру туралы сөз”, “Жанның мәні туралы”, «Ақыл-ой және ұғым » тағы басқа еңбектері күні бүгінге дейін өз мәнін жойған жоқ.
Әл-Фарабидің тағылымдық-тәлімдік ойларының ішінде ерекше назар аударарлық мәселе – шешендік өнері туралы айтқан қағидалары.
Шешендік өнеріне көз жеткізу дегеніміз адамның өзіне айтылғанды көкейіне түю, сондай-ақ оған ой-жіберу арқылы адамға құлақ қою болып табылады «Көзін жеткізу» терминінің осындай мағынада алыну себебі мынада: Адамдар бір-бірімен қарым-қатынас жасаған, бір-біріне сөз салған, бір-бірімен әңгімелескенде, бір нәрсені дәлелдеп көз жетекізу үшін шешімдер қабылданған кезде білімдік пікірлерді жиі келтіреді. Пікір мен шынайы білім көзқарас мағынасында ортақ сипатқа ие болады.
Әбу Насыр әл-Фарабидің философиялық жүйесі Шығыстағы ілкіортағасырлық мұсылмандықтың рухани мәдениет тарихында және бүкіл адамзат мәдениетінде ерекше орын алады. Әл-Фараби философиясы дүние тану мәселелерінде жан-жақты.
Әл-Фараби шығармаларының басым көпшілігі әлі де араб тілінен аударылмай, зерттелмей жатыр. Астрономия, логика, саз жайлы еңбектері де күні бүгінге дейін терең зерттеле қойған жоқ. Әбу Насырдың көптеген туындылары дүние жүзі кітапханаларында сақтаулы, бізге беймәлім күйде. Оларды іздестіру, жарыққа шығару, сөйтіп халықтың игілігіне айналдыру – болашақтың зор міндеттерінің бірі.
60-жылдардан бастап Қазақстанда да әл-Фараби мұрасын жинақтау, бастыру, зерттеу жұмыстары жүйелі жүргізіліп келеді. Ә.Марғұлан, А.Машанов, О.Жәутіков, А.Қасымжанов, А.Кобесов, Қ.Жарықбаев т.б. бастамасымен 1968 жылы Қазақстан Ұлттық ғылым академиясының жанынан Фарабитану тобы құрылды. Осы «Фарабитану тобы» Әбу Насыр әл-Фарабидің ғылым мұрасын жинау, аудару және жарыққа шығарумен айналысты. Қазақтың мемлекеттік ұлттық университетіне Әл-Фараби есімі беріліп, онда ұлы ғалымның дүние жүзінде тұңғыш рет мұражайы ұйымдастырылды. ҚазМУ алаңына әл-Фараби ескерткіші орнатылды.
Әл-Фарабиден кейін ғұмыр кешкен араб жылнамашы-тарихшыларының Отырар перзенті жайлы естеліктері – зерттеушілер үшін аса бағалы қазына. Араб тілінде жазылған бұл дүниенің алғашқы авторлары Х ғасырда өмір сүрсе, яғни, Әбу Насырмен тұтас болса, басқалары ХІІ-ХІІІ ғасырларда өмір сүрген. Солардың бірі – Захир ал-Дин Әбу-л-Хасан әл-Байһақи. Оның «Даналық сөздерге толықтырма» деген еңбегінің көшірмелері қазірге дейін қолжазба күйінде Тегеран, Ташкент, Бомбей, Хайдарабад, Лондон кітапханаларында сақталып келеді.
Әлемдік мәдениет тарихында тамаша оқиғалардың бірі болған, әлемдік мәдениет тарихында жарқын беттермен белгілі араб мәдениеті немесе Мұсылман Ренессансы деп аталатын ІХ-ХІ ғасырлар болып табылады.
Мұсылман Ренессансы (қайта өрлеу дәуірі) әлемдік мәні бар өте маңызды құбылыс болды.
Бұл кезеңде исламның дүние жүзіне тарауы және рухани мәдениеттің гүлденуі және ғылымда ғұламалардың тамаша ғалымдардың дүниеге келумен ерекшеленеді.
Бұл кезеңде ғылымның дамуы екі бағытта іске асты:
Бірінші ғылыми бағыттың өкілдері исламның діни идеологиясын философиялық тұрғыдан талдаумен немесе философиялық ой пікірдің мәселелерін шешумен айналысты.
Екінші бағыттың өкілдері жекеленген ғылыми пәндерді немесе ғылыми мәселелермен шұғылданды.
Шығыс Ренесансының хронологиялық шегі Қазақстан мен Орта Азияда ІХ-ХІІ ғасырлармен байланысты. «Мұсылман Ренесансы» исламмен тығыз байланысты. Бұл кезең ислам дінінің қалыптасуы және таралуы, мұсылман империясының пайда болуы.
Бұл кезеңнің нақты тарихи жағдайы «ақыл-ойдың ғұламаларының тууына» және рухани ортаны өзгертуге ұмтылды. Бұл кезеңнің жарқын жұлдыздарына әл-Фарабиді, Ибн-Синаны, Махмуд Кашкариді, Жүсіп Баласағұнды, Ахмед Яссавиді және т.б. жатқызуға болады.
«Мұсылман -Ренесансы» әлемге не берді? – деген сұраққа ең алдымен – ғұлама ойшылдардың дүниеге келуіне себепші болды. Олардың өмірбаяндарында мәселен, әл-Фараби қазақ топырағында дүниеге келгенімен, ол шығыс мәдениетіне, шығыс халықтарына ортақ мәдени мұра қалдырды.
Абу Насыр әл-Фараби орасан зор маңызы бар ғылыми мұра қалдырды. Оның ғылыми көкжиегінің кеңдігі, реформаторлық идеялары, әмбебап ғұламалығы таң қалдырады.

12
скачать работу

Қорқыт ата мен Әл-Фарабидің педагогикалық теориялары

 

Отправка СМС бесплатно

На правах рекламы


ZERO.kz
 
Модератор сайта RESURS.KZ