Өнімдер мен тауарларды өткізі шығындарын құжаттармен рәсімдеу және есепке алу
ндар тиісті қосымша шоттардың дебетіне олады төлеу кезіде жазылады.Олар,мысалы, өнімдер мен тауарлады талдау шығындарын төлеу;іссапар шығындары;банк,пошта байланыс қызметтерін төлеу және тағы басқа алдын-ала есептеуді қажет етпейтін кейбір шығындар жатады.
Мекеменің шаруашылық қызметігің шаруашылық қаржылық нәтижелерін дұрыс анықтау үшін сол есеп беру кезеңіне жататын барлық шығындарды уақытында және толық қамтып көрсету қажет.
Мекемелер шығындарының ұсынылған есептік баптар тізбегіне сәйкес олардың жекелеген түрлерін құжаттармен рәсімдеу мен бухгалтерлік есептің әдістемесін егжей-тегжейлі қараймыз.
«Тасымалдау-дайындау шығындары» бабында мекемелердің тек тиісті көлік тауарлық құжаттармен жан-жақты салыстырып тексерілгеннен кейін ғана белгіленген тәртіп бойынша өз есебені алынған тауарлық-материалдық қорларды тасымалдау шығындары,сондай-ақ мұқият тексерілгеннен соң бекітілген тарифтер мен баға көрсеткіштер бойынша есептілген қызмет көрсету құны есепке алынады.
Бұл орайда жабдықтаушының өнімдер мен тауарды сатып алушының есеп айырысу шотына енгізілген тасымалдау шығындарының сомасына,содай-ақ көлік және басқы сырт мекемелерінің жүктерді құн салығынсыз бухгалиерлік есеп шоттарында мынадай жазба жазылады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
Есеп айырысу мерзімдеріне қарай келесі шоттардың кредиты:
3310 «Жеткізушілер мен мердігерлерден қысқа мерзімді берешек»
4110 «Жеткізушілер мен мердігерлерге беретін ұзақ мерзімді бетрешек»
Банк көшірмесімен басқа ақша құжаттары негізінде төленген тасымалдау шығындар сомасына қосымша құн салығынсыз есеп айырысу түрі мен төлем көзіне байланысты мынадай бухгалтерлі тізбе беріледі:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
Тиісті шоттардың кредиты:
1010 «Кассадағы ақша қаражаты»
1030 «Ағымдағы банктік шоттардағы ақша қаражаты»
1060 «Өзге ақша қаражаты» шоттының тиісті қосымша шоттары:
1061 «Аккредитивтердің ақша қаражаты»
1062 «Чек ктапшалардағы ақша қаражаты»
1063 «Арнаулы шоттардағы ақша қаражаты»
Жабдықтаушылар,мердігерлер мен көлік мекемелеріне жолдағы тауарлық-материалдық қорларды белгіленген табиға кему мөлшерінен тыс жетіспеушілігі немесе тарифтен асып есептегіні үшін сотқа берілген талаптар қанағаттандырылмаған берешек сомасына көрсетілген ұйымдардың шешіміне сәйкес төмендегідей бухгалтерлік жазу жазылады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
1280 «Өзге қсықа мерзімде дебиторлық берешек» шотының «Талаптар бойынша есеп айырысу» субшотының кредиты.
«Тауарды жарнамалау және өткізу нарықтарын зерттеу мен нарыққа шығару шығындары» бойынша осы баптың экономикалық мазмұнына сәйкес көрсетілген мақсаттарға кететің төмендегідей шығындар көрсетіледі.
Терезелік көрмелер,көрме залдары,өнімдер тауарлар мен азық-түлік үлгілері бөлмелерін көркемдеу және стендтер,жарнамалық қалқалар мен көрсеткіштер, т.б. жасауға шығыс құжаттамасы,материалды есептен шығару кесімдер мен басқадай шығыс құжаттарына сәйкес жұмсалған материалдар мынадай бухгалтерлік тізбемен есептен шығарылады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
Тиісті шоттардың кредиті:
1310 «Шикізат және материалдар»
1350 «Өзге қорлар»
Мекеменің терезелік көрмелер,сауда залдар,көрмелер мен жәрмеңкелерде қойып көрсету кезінде түгел немесе жартылай өзінің бастапқы сапасын жоғалтқан өнімдер мен тауарларды арзандату сомасына өнімдер мен тауарларды арзандату және есептен шығару кесімдеріне сәйкес бухгалтерлік есеп шоттарында мынадай жазу жазылады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
Тиісті шоттардың кредиті:
1320 «Дайын өнім»
1330 «Тауарлар»
Осындай бухгатерлік тізбе тікелей сатып алушыларға немесе делдал мекемелерге тегін немесе қайтаруға жатпайтын келісім-шарттар және басқадай құжаттарға сәйкес дайын өнімдер мен берілген тауарлар үлгілірінің құнына да беріледі.
Жарнамалық бұйымдар,жарнамалық жариялау,заттаңба нұсқаулары, пакеттердің ерекше және фирмалық үлгілерін дайындау және істеп шығару,бұқаралық ақпараттар құралдары арқылы жарнамалық құлақтандырулар беруді, т.б. төлеуге кеткен шығындар сомасына есептесу түрі мен төлеу көздері және төлеген есеп айырысу шоттар мен басқадай ақша құжаттарына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазулар жазылады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
Тиісті шоттардың кредиті:
1010 «Кассадағы ақша қаражаты»
1030 «Ағымдағы банктік шоттардағы ақша қаражаты»
1060 «Өзге ақша қаражаты» тиісті қосымша щоттары.
Өткізуші коммерциялық және басқадай делдал мекемелердің жасалған келісім-шартқа сәйкес өнімдер мен тауарларды өткізу нарықтарын зерттеу және нарыққа шығару жасалған қызметтері үшін төленетін комиссиялық адамдар сомасына және тауар,қор мен валюталық биржалардың брокерлік,дилерлік,маркетингтік операцияларын қоса есептегендегі қызметтер құнына мынадай бухгалтерлік тізбе беріледі:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
3310 «Жеткізушілер мен мердігерлерге қысқа мерзімді берешек» шотының кредиті
Осындай жазулар бухгалтерлік есеп шоттарында сырт мекемелердің тұрғындарға сауда қызметін көрсету мәселелері жөнінде арнайы жарнамалық кинофильмдер,тақырыптық аудио-бейнероликтер мен диафильмдер жасау,сатып алу және көрсету ,сондай-ақ жарық және өзге де срт жарнамалр мен сауда қызметтерімен байланысты басқадай шаралар жасалған келісім-шартқа сәйкес жүргізілген қызметтерін өтеу құнына да жасалады.
«Санитарлық және арнайы аяқ киімдер мен киім-кешектер және асханалық киімдер,ыдыстар мен аспаптар бойынша шығындар» бабында өзінің экономикалық мазмұнына сай келесі материалдық және еңбек шығындары есепке алынып,бухгалтерлік есеп шоттарында мынандай жазулармен көрсетіледі.
Асханалық киімдер,санитарлық және арнайы аяқ киімдер мен киім-кешектер және санитарлық жабдықтарды жуу мен жамауға алынған және жұмсалған материалдардың құны шығыс құжаттамасы мен белгіленген нысандағы кесімдер негізінде есептеген мынадай бухгалтерлік тізбемен шығарылады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
1310 «Шикізат және материалдар» шотының кредиті
Ыдыстардың қирауы,аспаптардың сынуы мен бүлінуінен болған белгіленген тәртіп бойынша бекітілген мөлшерлер шегіндегі шығындар сомасына ыдыстардың сынуы мен қирауы туралы кесімдері мен басқа құжаттарға сәйкес мынандай бухгадтерлік жазба жасалады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
1350 «Өзге қорлар» шотының «Бірнеше рет пайдаланылатын заттар» субшотының кредиті.
Кір жуу,жөндеу шеберханалары мен басқа мекемелердің санитарлық және арнайы аяқ киімдер мен киім-кешектер,асханалық киімдер мен санитарлық жабдықтар жуу,дизенфециялау және жамау қызметтерін атқарғаны үшін төлмдер сомаларына мынандай бухгалтерлік тізбе жасалады:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
3310 «Жеткізушілер мен мердігерлерге қысқа мерзімді берешек» шотының кредиті
Санитарлық және арнайы аяқ киімдер мен киім-кешектер,асханалық киімдер мен санитарлық жабдықтарды жуу мен жамау сияқты бір жолға жұмыстарды жасауға арнайы шақырылған тізімдік құрамда жоқ адамдарға келісілген шартқа және есеп айырысу-төлем тізімдемесіне сәйкес ессептелген еңбеақы сомасы бухгалтелік есеп шоттарында мынадай жазулармен көрметіледі:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
3350 «Еңбеақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек» шотының кредиті
Аталған жұмысшылардың еңбекақыларына заңдармен белгіленген ствака бойынша арнайы есептеулермен есептелген әлеуметтік салық және әлеуметтік сақтандыру бойынша аударым сомаларына мынандай бухгалтерлік жазба жасладаы:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебеті
Тиісті шоттардың кредиті:
3150 «Әлеуметтік салық»
3210 «Әлеуметтік сақтандыру бойынша міндеттемелері»
«Мүлік және жеке сақтандыру шығындары» бабы бойынша сақтандыру ұйымдарына мекеменің негізгі құралдарын,тауарлық-материалдық қорларын және басқа да мүліктерін ерікті және міндетті сақтандыру бойынша есепетелеген сақтандыру шарты мен сақтандыру полистері негізінде бухгалтерлік есеп шотарында мынандай жазулармен көрсетіледі:
7110 «Өнімдерді сату және қызметтер көрсету бойынша шығыстар» шотының дебет
кепілдік мерзімдеріне қарай келесі шоттардың кредиті:
3410 «Қысқа мезімді кепілдік міндеттемелері»
4210 «Ұзақ мерзімді кепілдік міндеттемелері»
Осындай бухгалтерлік тізбе еңбек заңдарында қарастырылған қалыпты еңбек жағдайлары мен техника қауіпсіздігі және басқа да жағдайлардың талаптарына сай мекеменің қызметеркерлерін міндетті жеке сақтандыруға міндетті сақтандыру шарт
| |  скачать работу |
Өнімдер мен тауарларды өткізі шығындарын құжаттармен рәсімдеу және есепке алу | 
