Сақтар

        Азия еліне парсыелінің патшасы Кир туралы әңгімелер естіліп жатты. Оның күшті батыр екендігі жайлы бүкіл елге таралып жатты. Бұны естіген рустам Кир жайлы көп білгісі келеді

        Айтқандай-ақ Кирдің өмірі қызықты болып шықты мидия елініңпатшасы Астиакқа: өзі өзен болып , өзінің әкесі билеп тұрған елді , өзенмен шайып жібергені жйлы түс көреді. Ол шошып, ертесіне ол түсін жорып беруге арнайы адамдар шақыртады. Ол түсте былай деп айтылады:кейініректе Астиактың қызы болады, олқыз ұл туып,өскенсоң ол ұл өз әкесін тақтан тайдырып, өзі басқарады,- сол мінезді өзінен төмен адам Комбизоға беруді шешеді. Ондағы мақсаты: баланың батыр әрі мықты болып өспеуі . Бірақ ол немересін тәрбиеші Барпоққа беріп,оны тез арада өлтіруін бұйырады. Бірақ Гапачтың бұған қолы бармай оны қойшылардың жанұясына асырауға береді. Ал Астиак болса, қызымен күйеу баласына немересінің аяқ астынан ауырып, шетінеп кеткенін жалған етіп жеткізеді.

      Біршама жылдар өткеннен кейін , Астиак немересінің тірі екенін естиді. Оның есіне баяғы балшының айтқаны түсіп, баланы ата – анасына жеткізуді ойлап, сарайға шақырады. Немересі Кирді салтанатты  түрде сарайда қарсы алып , оған барша құрметпен, махаббатпен қарайды.Бірақ Кир шешесін туған анасындай көре алмайды. Оның анасы болып әрқашанда қойшының әйелі Спако қалды.Күндердің күнінде Камбиз Кирдің өтініші бойынша адамдар жинап , олардың Кирмен бірге, парсылар үшін алға деп аттануын сұрайды. Бұл көтеріліс жайлы Астиак естіп , жай ғана мысқылдап қойды. Ал бұл кезде Кир Мидияға жетіп қалған болатын. Оның алдынан күтпеген жерден зор қауымды әскер шығады. Кирға көмекке Гарпаг келеді.Гарпаг баласының кегін алу үшін қаланы шабуылсыз береді.Осыдан кейін кирқаланы жаулап, атасын тұтқындап, өзінің жеңісін тойлайды.

Археоологиялық мәліметтерге қарағанда Қазақстан тайпаларында күн мен отқа табыну болған, ол жөнінде антикалық та, ерте иран деректері толық дәлел. Сонымен қатар бұрыннан қалған анимизм, тотемизм, магия сияқты нанымдар да орын алған.  

Кир парсыны да, мидияны да билеп тұрды. Кирдің азия еліне сапары басталды . Ол ливия,Вавилон , Египед елдерін бағындырғысы келеді. Ливияны алады , бірақ ол оңайлыққа түспеді. Бұны алғаннан кейін Вавилонға қарсы келді. Бірақ оған атасы Астиаго: Ала алмайсың, - деп мін тағады.Дегенменде Кир алмай қоймайтынын нақты әрі сенімді айтады.

     Бұл жайлы естіген Рустам  Кирге өзі баруды ұйғарды. Экбатон қаласында оны құрметпен қарсы алды. Кир Рустамның құрметіне  той-думан жасайды. Бұл тойда Кирдің де Рустамның да жауынгерлері бір- бірінен қалыспай майдан алаңында соғысқанын көріп, Кир риза болады. сөйтіп Рустаммен бірге Вавилонды бірге алуды ұйымдастырады. Ал егерде алсақ онда сені сакинандардың патшасы етіп тағайындаймын,- даді. Сөйтіп Кир мен Рустам Вавилонға сапарын бастайды.бұл кездері Вавилон елі сонғы күндерін көріп жатқандай болатын .Шабуыл алдында Вавилон тұрғындары соғыстан қашып, тығылып соғысқа дайын болмады. Бірақ, бұған жыны келген Кир шабуылды тоқтатып, қалаға бірінші болып Рустамды сақтарымен жібереді.қала ешқандай қарсылықсыз беріледі.ваталар өлтіріліп,Кир қаламен  мен қандықты өз мойнына алады.

      Рустам Кирдің батырлығына, күшіне көзі жетіп, енді өзі қорқа бастады. Рустам Кирдің келесі жорығы сақтарға бағытталғанын біліп, еліне қайтады. Еліне келіп Томириске Кирдің жақындап қалғанын айтады. Олардың бұлардан құтылатын жолы Кавказдан асып  өту болды. Бірақ олар онда аранға түсіп қалады. Тек жауынгерлердің шыдамдылығының арқасында тірі қалады. Рустам елге жетем деген жолға дейін көп қиышылықтарды көріп келеді. Массакеттердің, маскуттардың соққысына үшырайды.  Каспи теңізінен өте келе, оның алдынан савромат тайпасының патшасы Алмага кездеседі. Алмага Рустамның ерліктері туралы көп естіген, оның ерлігіне таң қалып,  оны ұнататын. Алмага Рустамға арнайы қара үй тігіп шпрапқа толы дастарқанға отырғызып, бір түнін соған арнайды. Алмага Рустамға қал дегенмен Рустам оған көмбей кетіп қалады. Ал Алмага құрсағындағы боласын сипай қалып барады.

      Рустам өз еліне келгенде оны « сен  парсылардың қызметшісі долдың»- деп қанайды. Сөйтіп Томирискі Кирдің  өздеріне таяп қалғанын айтады.  Сөйтіп Кирдің келгенін күтеді.

      Кир сақтардың жеріне таяп қалғанда қулық жасағысы келеді. Яғни, ондағы ойы бірден басып кірмей, амал жасап демалыс отырысын ұйымдастырады. Сөйтіп ол жерге әлсіз жауынгерлерін тастап, өздері жақын аралықта тығылып қалады. Рустамның жасақтары бұл келісімді жерге келіп, олардың аранына түсіп қалады. Түскенде сол жерде олар дем алып, дастарқандарын жайып , әлсіз Кирдің жасақтарын өлтіріп тастайды. Сол жерде олардан қалған шарапты ішіп, жайғаса бастайды. Ал ол шарапта ұйықтататын дәрі қосылған еді. Сол жерде барлық жасақтары қалың ұйқыға кетеді. Артынша Бақтияр да өзінің жасақтарымен келіп ,бұл шарптың уланғанына көзі жетіп, осы сәтті пайдаланғысы келеді. Сөйтіп Спаргапписке:  « мен сенің туған әкеңмін менімен бірге жүр»- деп бәрін айтады. Ал Спаргаппис болса , оны әкемдеп мойындамайды. Менің әкем Рустам, мен тек Рустамның баласы болып қаламын,- деп сол жерде қалып қояды. Ал Бақтияр жасақтарымен кетіп қалады. Үйқыдан түрған Спаргаппис жан- жағын парсылар жаулап алғанын сезіп, Рустамды оята бастайды. Бәрі кеш болатын парсылар өте көп, ал сақтар санаулы ақ болып қалады. Сол жерде шабуыл кезінде Рустамға оқ тиіп жан тапсырады, ал Спаргаппис тұтқынға алынады. Тұтқынға түскен Спаргаппис өз-өзіне қол жұмсап , жүрегіне қанжар тығып өледі. Бұл жайында Томирис Бақтиярдан мүлдем басқаша, керсінше естіп Рустамның сатқындығына жыны келеді. Оның қалған жасақтарын қолдамай жайлауды тастап кетеді.

    Кир ауыл маңына жақындай келе тыныш жатқан ауылға таң қалады. Ауылға баса көктеп кіре бергенде сақтар жан – жақтан тойтарыс бере бере бастайды. Қырғын соғыс басталып кетеді. Екі жақта тайсалмай қызыл майдан шайқас үстінде болады. Шайқас соңында «өлім дегенді білмейтін»- Кирдің жасақтары шайқас десе жанын беретін  Томирис өзі де шығакды. Жеңіс Томирис жағында болып сақтар жеңе бастайды.  Шайқас соңында Томирис өлуге сәл – ақ қалғанда  фарнакадан Рустамның қалай қаза болғанын шындығын естиді. Сүйіктісі Бақтиярдың бүндай сатқындығын естігенде оны және оның жасақтарын өлтіруге бұйырады, олардың қанын қапқа толтырыңдар дейді. Ал Рустамды тауып,  оны қадірлеп, атасы ұқсап жерлеуді өтінеді. Әбден шаршаған Томирис жерге құлай кетеді. Оның қасына қызметшісі келіп, шашынан сипағанда Томиристің шашы ағарып картайғаны көрінеді.

1 2

скачать работу

Отправка СМС бесплатно