Ұйымдасқан кәсiпорындардың мәнi мен маңызы, олардың ұйымдастыру формалары

3. Әрiптестердiң бiрлескен кәсiпорынның капиталындағы қатысу үлесіне байланысты өз артықшылықтары және кемшiлiктері болатын 3  нұсқасы қаралады:

1) Паритеттiк бастмаларда қатысу. Ұйымдасқан кәсіпорындардың бұл түрі  өнеркәсiбі дамыған елдерде көптеп таралған. Яғни кәсіпорындардың бұл түрі әрiптестердiң бірдей үлеспен қатысуымен және кәсіпкерлік мотивтерге ғана бағытталған болып табылады. Ұйымдасқан кәсіпорындардың капиталына тең үлестерінің болуы, іскерлік құқытары да тең болуынан, әріптестіктің идеалды түрде құралу мүмкіндігі. Бірақ мұндай бірлестіктердің негативті жақтары болып, әріптестердің бір жағының шешімді өз жауапкершілігіне алу жағдайында орын алады (даулы жағдайларда «лидердің» болмауы).

Сонымен бiрге паритеттiк негiздерде ұйымдасқан кәсіпорындарды құру құқықтық реттеу негізінен жасалуы мүмкін. Бұл дегеніміз шетелдік әріптестерідің қаржы салу кезінде жергілікті кәсіпкерлердің үлесінен асып кетпеуі сақталуы мүмкін. Осыған байланысты жергiлiктi билік өкілдері экономиканы национализациялауға тырысатынын атап өтуге болады, сондықтан жергiлiктi кәсіпкерлердің капиталын үлесінің үлкен болуы да сол тенденция арқылы түсіндіруге болады.

Әріптестердің арасындағы тең үлестік жағдай бұзылуы мүмкін жағдай болып, ұйымдасқан кәсіпорынды дамыту үшін қажеттi қосымша капитал жұмсаулар үшін әрiптестердiң арасындағы капиталды тең бөлу, (әдетте жергiлiктi) әрiптестердiң үлестері пара-пар болыуның сақталу мақсатында шетел капиталының негізінде үлкейте алмауы болып табылады. Мұндай ахуал егер заң шығару ретiнде рұқсат берілмеген шетелдiк капиталының қатысуы көбiрек болса дауға да келтiре алады;

2). Шетелдiк капиталдың қатысуы көп болса. Бұл формалар шетелдiк әрiптес шетелдiк капиталдың ұйымдасқан кәсіпорынды максималды бақылауға көбiрек ұмтылады егер жергiлiктi кәсiпкер өз еншiсiн үлкейту үшiн қаражаттармен орналастырмаған жағдайда орын алады.

Мұндай ұйымдасқан кәсіпорындардың терiс моменттері болып жергілікті биліктер  мұндай ұйымдасқан кәсіпорындарды мемлекеттік деп танымайды және осындай кәсіпорынға қандай да бір жеңілдік беру кезінде арыздарын қайтарады. Осыған байланысты шетелдiк кәсiпкерлер бұл кемшiлiктерді жою мақсатында кейде шетел кәсіпкерлері жергiлiктi әрiптестеріне ұйымдасқан кәсіпорынның ағымық басқаруын өз қызметтері мен меншіктерін ауыстырып тастауға тырысады. Мемлекеттiк құрылымдармен жедел қатынастарда осы жағдайда тек қана жергiлiктi әрiптесi ғана болады;

3). Меньшая доля участия иностранного партнера. Такого рода участие в СП, по мнению некоторых бизнесменов, является неблагоприятной формой, учитывая стремление западных фирм к контролю над деятельностью СП. При этом иностранные инвесторы устанавливают строгую взаимосвязь между доей капитала и правом контроля, правда, без учета специальных оговорок в соглашении. Так, например, К. Зайберт в книге «Совместные предприятия как стратегический инструмент в международном маркетинге», пишет, что «право на управление может быть установлено договором о порядке деятельности совместнных предприятий вне зависимости от доли капитала, или даже путем заключения соглашения в области «ноу-хау», или лицензионного соглашения». Дополнительные соглашения такого рода легче заключить в том случае, если местный партнер нуждается в технологии и «ноу-хау» иностранного участника.

3) Шетелдiк әрiптестiң кiшi қатысу үлесі. Кейбір кәсіпкерлердің ойы бойынша батыс елдерінің ұйымдасқан кәсіпорынды бақылау ұмтылысын ескере отырып ұйымдасқан кәсіпорынға әріптестің кіші қатысуы жағымсыз деп ойлайды. Мысалы, «Халықаралық маркетингедегi стратегиялық аспап сияқты бiрлескен кәсiпорын» ның кiтабындағы К.Зайберт осылай, «Немесе лицензиялық соглашения» ноу «басқару құқығы капитал кәсiпорындардың совместнных қызметтiң ретi туралы келiсiм шартымен еншiге тәуелсiз анықтала алады, немесе тiптi лардың төңiректiң келiсiм жасасуы жолымен» жазады. Егер жергiлiктi әрiптес шетелдiк қатысушы «ноу» да технологияға зарықса қосымша келiсiмдер сондай сол жағдайда жеңiлдеу жасау.

1 2

скачать работу

Отправка СМС бесплатно