Амортизация

мұндағы,
S – сандардың қосындысы;
N – негізгі құралдардың пайдалану мерзімі (жыл).
Біздің мысалымыз бойынша

егер негізгі құралдардың пайдалану мерзімі 10 жыл болатын болса, кумулятивтік сан 55-ке тең болады.

Кумулятивтік әдісімен негізгі құралдарға амортизациялық аударым есептеу кестесі
Мерзімі Бастапқы құны Амортизацияның
жылдық сомасы Жинақталған
тозу сомасы Қалдық құны Айға есептелген амортизация сомасы
Сатып алынған кездегі
1-ші ж/аяғында
2-ші ж/аяғында
3-ші ж/аяғында
4-ші ж/аяғында
5-ші ж/аяғында
2 000 000
2 000 000
2 000 000
2 000 000
2 000 000
2 000 000
—————-
5/15*1 800 000 = 600 000
4/15*1 800 000 = 480 000
3/15*1 800 000 = 360 000
2/15*1 800 000 = 240 000
1/15*1 800 000 = 120 000
————
600 000
1 080 000
1 440 000
1 680 000
1 800 000
2 000 000
1 400 000
920 000
560 000
320 000
200 000
————
50 000
40 000
30 000
20 000
10 000

7210 2420 50 000
Кемімелі – қалдық әдісі.
Бұл әдіс бойынша негізгі құралдарға амортизациялық аударым есептеу алдымен құнды біркелкі есептен шығару әдісімен жүргізіледі. Ол үшін негізгі құралдардың бастапқы құны онығ жұмыс істейтін мерзімінің, яғни пайдаланатын уақыт жылы санына бөлініп, әр есепті жылға тиісті амортизацияның пайызы анықталады. Бұл жерде бастапқы құнын 100% деп аламыз. Одан кейін табылған пайыз мөлшері (100% бөлінген пайдаланатын жылы) екі еселеніп, негізгі құралдардың бастапқы құнына емес, әр есепті жыл басындағы әлі амортизацияланбаған қалдық құнына, яғни баланстық құнына көбейтіледі.
Осыған дейінгі әдістерде мысалға алынған станоктың амортизациялық аударымын осы әдіс бойынша есептейтін болсақ, төмендегідей көрсеткіштер табылады. Станоктың пайдалану мерзімі 5 (бес) жыл, сондықтан құнды біркелкі есептеп шығару әдісі бойынша жылдың амортизациялық аударым мөлшері 20% болады. Ал кемімелі-қалдық әдісі бойынша ол көрсеткіш екі еселеніп алынады, яғни 4% болады. Бұл белгіленген амортизациялық аударым мөлшерінің пайызы негізгі құралдардың әр есепті жылдың соңында қалған қалдық құнна көбейтіледі. Амортизациялық аударым сомасы тек негізгі құралдардың пайдалану мерзімінің ең соңғы жылында қалдық құнының сомасы қалатындай мөлшерде шектеліп, өндіріс шығындарына қосылады. Ал басқа жылдарда өндіріс шығындарына қосылатын амортизациялық аударым сомаларына ешқандай шек қойылмайды.
Кемімелі-қалдық әдісі бойынша негізгі құралдарға амортизациялық аударым есептеу кестесі
Мерзімі Бастапқы құны Амортизацияның
жылдық сомасы Жинақталған
тозу сомасы Қалдық құны Айға есептелген амортизация сомасы
Сатып алынған кездегі
1-ші ж/аяғында
2-ші ж/аяғында
3-ші ж/аяғында
4-ші ж/аяғында
5-ші ж/аяғында
2 000 000
2 000 000
2 000 000
2 000 000
2 000 000
2 000 000
—————-
40%*2 000 000 = 800 000
40%*(2 000 000-800 000) = 480 000
40%*(2 000 000-1 280 000) = 288 000
40%*(2 000 000-1 568 000) = 172 800
159 200-100 000 = 59 200
————
800 000
1 280 000
1 568 000
1 740 000
1 800 000
2 000 000
1 200 000
720 000
432 000
260 000
200 000
————
66 667
40 000
24 000
14 400
4 933

7210 2420 66 667
Кестеде көрсетілгендей есеп беретін жылы екі еселеніп алынған амортизациялық аударым сомасының мөлшері әр уақытта өткен (алдыңғы) жылдың аяғындағы негізгі құралдардың қалдық құнының сомасына көбейтіліп табылады. Жинақталған тозу сомасы осылайша белгіленген пайыз арқылы табылған сомаға өсіп отырып, тек соңғы жылы ғана негізгі құралдардың қалдық құны сомасына тең болатындай, шектеліп алынады. Негізгі құралдардың құралдардың қалдық құнының мөлшері 2 000 000 теңге болғандықтан, бұл кестеде соңғы, яғни бесінші жылы амортизациялық аударым сомасы 59 200 теңгемен ғана шектелген.
Амортизациялық аударым негізгі құралдарды қайта құру мен техникалық қайта жарақтау кезігде және ол толық тоқтап тұрған жағдайда, сондай-ақ толық амортизацияланған негізгі құралға есептелмейді.
Халықаралық практикада баяу амортизациясы деп аталатын әдіс бар, мысалға, күрделі пайыздық әдіс, бірақ оны тек қана арнайы жағдайда ғана пайдаланады. Бұл әдістің мәні мына жағдайдан тұрады: онда негізгі құралды пайдалануды бірінші жылында тозу сомасы аз мөлшерде есептен шығарылып, ал келесі жылдары ол біртіндеп арта бастайды. Амортизациялық әдіс өзгертудің нәтижесі ағымдағы және болашақтағы есеп беру кезеңдерінде көрініс табады.
Мысал: «Каzжиһаз» ЖШС 2003 жылы желтоқсан айында құны 1 608 333 теңге тұратын сауда құрал-сайманын сатып алған. Оның болжаған жою құны 3760 теңге тұрған, ал пайдалану мерзімі 15 жыл.
Кәсіпорын амортизациясын есептеу үшін кумулятивтік әдіс пайдаланған, ал 2006 жылдан бастап бірқалыпты әдіске көшкен.
Есеп қағидасындағы өзгерістің әсерін есептеу және оны көрсету мынадай жолмен жасалынады:
Кезеңі Кумулятивтік әдісі бойынша
амортизацияны есептеу Бірқалыпты әдісі бойынша амортизацияны есптеу
2004 жыл (1608333-3760)x15/120=200572 теңге (1608333-3760)/15=106971теңге
2005 жыл (1608333-3760)x14/120=187200 теңге (1608333-3760)/15=106971теңге
2006 жылғы жинақталған
амортизациясының
сальдосы
200572+187200=387772 теңге
106971+106971=213942теңге

Амортизацияны есептеу 2004 жылдың 1-ші қантарынан басталған.
Амортизацияны есептеу үшін кумулятивтік саны мынадай формула бойынша есептелінеді:
15x(15+1)/2=120.
Екі әдісті пайдалану салдарынан 173830 теңгеге айырма пайда болған, осы пайда болған айырма таратылмаған (бөлінбеген) табысқа жатқызылады.
Мысалы: объектінің қызмет мерзімі 5 жыл. Әшеінгі нормасы (бірінші әдістегі) 20% (100:5), сонда кемімелі қалдық әдісі 2 коэффициентті ескергенде 40% құрайды, қалдық құнға негізі болып саналады. Бастапқы құн 10 000тг., жою құны 1000тг. Бұл жерде жылдағы амортизациясы болады:
бастапқы құн амортизация сомасы қалдық құны
(баланстық)
1 жыл 10000 4000= (40% х10000) 6000= (10000 — 4000)
2 жыл 10000 2400= (40% х 6000) 3600= (6000 — 2400)
3 жыл 10000 1440= (40% х 3600) 2160= (3600 — 1440)
4 жыл 10000 864= (40% х 2160) 1296= ( 2160 — 864)
5 жыл 10000 296= (1296 — 1000) 1000= (1296 – 296 )
Тозуды есептегенде:

7420 2420
2.3 Амортизацияның синтетикалық есебі

Негізгі құралдарға тозу сомасы есептелгенде бухгалтерлік есепшоттары бойыша жүргізілетін шаруашылық операциялар
№ Операциялар мазмұны Дебет Кредит
1 2 3 4
1 Ұйымға келіп түскен, кіріске алынған негізгі құралдарының тозу сомасына 2410 2420
2 Ұйымның басқа заңды және жеке тұлғаларға сатқан немесе басқадай жолмен есептен шығарған негізгі құралдарына бұрын есептелген тозу сомасының есептен шығарылуына 2420 2410
3 Негізі құралдарға есептелген тозу сомасына:
- негізгі өндірісте;
- қосалқы өндірісте;
- жалпы шаруашылыққа арналған;
- сатуға қызмет көрсететін салада;
- күрделі құрылысқа пайдалануда;
- алдағы есепті кезеңге жатқызылғандары:
- қысқа мерзімге жалға берілгендеріне.
8046
8045
7210
7110
2930
1620, 2910
7420
2420
2420
2420
2420
2420
2420
2420
4 Негізгі құралдарды қайта бағалауға байланысты бастапқы құнының өсуіне сәйкес тозу сомасының артуына
5 Негізгі құралдарды қайта бағалауға байланысты бастапқы құнының кемуіне сәйкес тозу сомасының азаюына
Шаруашылық операциялар Д К Сома
Негізгі құраладарға тозу сома
есептелді:
1. Негізгі өндірістегі жабдықтарға 8010 2420 93 740
2. Көмекші өндірістегі жабдықтарға 8030 2420 81 200
3. Әкімшілік ғимаратына 7210 2420 44 500
Көмекші өндірістің жабдықтары
есептен шығарылды
баланстық құнына 7410 2410 32 200
Жабдықтардың тозу сомасы есептен 2420 2410 11 000
шығарылды
Қорытынды
Қозғалмайтын мүлік, гимарат және жабдықтар (негізгі құралдар) — дегеніміз – материалдық активтер,оларды ұйым өндірісте пайдалану немесе басқа тұлғаларға жалға беру немесе әкімшілік мақсаттар үшін қолданады және бір жылдан астам мерзім пайдаланылады, осы пайдалану мерзімде өз құнын амортизация арқылы бірте бірте өндірілген өнімге ауыстырады.
Негізгі құралдардың есебінде 4 ең маңызды әрекеттері бар:
- негізгі құралдардың алынған мерзімдегі тіркелген сомасы;
- негізгі құралдардың пайда

1 2 3 4

скачать работу

Отправка СМС бесплатно