Атамекен - Қазақ елі

 Осылайша үзеңгіге аяқ салып, атқа отырғаныммен жүрер соқпағымды таппай дал болып жүргенде Қазақ Елінің егеменді ел болғаны жайында хабар естідік теледидардан.

Сол күнгі қуанышымызды сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Кемпір-шал дауыс салып жыласын. «Өлгеніміз тірілді, жоғалтқанымыз табылды» деп.

 - Ау, бұларың қалай? Қайта қуанбайсыңдар ма қазағымыздың жеке шаңырақ көтергеніне, қызықсыңдар ма? - десем. Олар:

 - Ұлы атаң мен әжең арманда боп жетпей кеткен күн туды, байқұс балам. Айымыз оңынан, күніміз соңынан туған күн. Өмір бақи отырсақ ойымыздан, жатсақ түсімізден шықпайтын бостандық таңы атты. Қорқыныш пен қуаныш бірдей деген бұл қуаныш жасы. Бүгіннен бастап өлсек те арманымыз жоқ. Енді біздің де іздеріміз, сұрарымыз бар. Жаратқанның мұнысына шүкір, - деп кемсеңдеп, көз жастарын көл етсін кемпір-шал.

 Қуаныш құйыны саябыр тапқан шақта әкем:

 - Ал, балам, біз тағдыр тәлкегіне ұшырап, бөгде елде, жат жерде түтін түтетіп, тіршілік тауқыметін тарттық. Еш жерде көсегеміз көгерген жоқ. Әркімге көз түрткі болып, күн көрістің күйкі тірлігін бастан кешірдік. Еңсе көтеріп өмір сүрмедік. Тауқыметтен көз ашпадық. Өйткені шаңырақ біздікі емес, басқанікі болды.

 Біздің кәрі қойдың жасындай жасымыз қалды. Сен әлі жассың, бар өмірің алдыңда. Өз жұртың егемендік алды. Енді есің барда еліңді тап. Ата жұртыңда тамыр жайып, түтін түтеткенің жөн.

 Өмір бойы тырнақтап жиған азын-аулақ қаржатым бар. Ала кет. Кәдеңе жарар. Түтінің түзу шығып, жағдайың түзелсе, бізге елдің бір уыс топырағын бұйыртарсың, одан басқа арманымыз жоқ біздің, - деді.

 Сол күннен бастан Ата жұртқа ат басын бұруға дайындала бастадым. Жылға жақын құжаттарымды дайындап, уһ дегенде Қазақ Еліне баруға рұқсатқа да қол жеткіздім.

 - Жортқанда жолың болсын, Қыдыр ата жолдасың болсын, ел-жұртқа бізден дұғай сәлем айта бар, - деп шығарып салды әке-шешем.

 Қоштасар сәтте сабырлы да салмақты болып көрінуге тырысты олар. Өздерінің ықтиярымен сонау бала кездерінде амалсыздан көз жазып қалған Атамекендеріне аттанып бара жатсам да ішкі сезімдерінің астаң-кестең болып жатқандығын жасаураған жанарлары хабардар етіп тұр. Ұлы мұратқа қол созып бара жатқан перзентіне деген ата-ананың лезде шарпып өтетін, лып етпе қимастық сезімі еді бұл. Мен де мәз емеспін. Ішкі дүнием боз боран. Алда не күтіп тұр? Дүниеде маған жаны ашитын жандар көздері жаутаңдап қалып барады. Алайда екі жақты да сабырға шақырып, тәуекелге бел байлатып тұрған Ата жұртқа деген сағыныш пен үкілі үміт.

 Тегеран - Шымкент бағытына ұшатын ұшаққа құжаттарды рәсімдеу басталды. Мен кезекке тұрғаным сол еді, бір топ иран жігіттері дабырлай келіп:

 - «Ей, монғол», саған не жоқ, сен бізден кейін рәсімдерсің билетіңді, - деп қол жүгімді лақтырып, өзімді кимелей ығыстырып жіберді. Оншақты дарақыланған оспадар жігітке не қайрат көрсетпекпін. Жалғыздың үні шықпас деген осы. Ол жақта біз сияқты бөгде жұрттың сөзін сөйлеп, қол ұшын берер пенде жоқтығын бесіктен беліміз шыққаннан көріп өскенбіз,көндігіп өскенбіз. Бұл бұл ма? Бұдан да сорақыларын бастан кешіргенбіз.

 Мыналардың көрсеткен қорлығына күйініп, өзімнің қорғансыздығыма ұнжырғам түсіп, кезектің соңына барып тұруға мәжбүр болдым. Әкемнің: «Балам, шаңыраққа қара, төр солардікі, амал жоқ» деген сөзі есіме түсті. «Бірер сағаттан соң мен де өз шаңырағымның астына барармын, менің де өз Атамекеніме табаным тиер» деген ой бойыма еселей қуат құйып, жігерімді жаныды. Жаңа ғана көрген қиянатқа қарсылық көрсетпегеніме, құлдық, көмпістік танытқаныма өкіндім! Енді бір, тиіссе жағасынан ала түспек ниеттемін. Бірақ әлгілердің менімен ісі болмады. Өзара тәжікелесіп, бірін-бірі келемеждеп, құжат рәсімдеу залын бастарына көтерумен болды.

Бүкіл жолаушылар ұшу алаңына шықты. Сонадайдан бауырына «КАZАКНSТАN» деп жазылған ақ қанатты ақ ұшақ көзіме оттай басылды. Қуанғаннан жүрегім кеудеме сыймай аттай тулады. «Менің егеменді елімнің, Ата жұртымның ақ қанатты ақ ұшағы» деймін іштей қайта-қайта. Кеудемді қуаныш кернеп, төбем көкке жеткендей болды. Мұндай күйді басынан кешірмеген адам қайдан білсін? Тілмен айтып жеткізу мүмкін емес ол қуанышты.

Ұшаққа енуім сол-ақ еді, радиодан баяу ғана әсем ән беріліп тұр екен. Жастайымнан сіңісті болған таныс саз. Туған елін, өскен жерін сағынғанда анамның салатын әні. Дәл сол. Мен оны жазбай таныдым. Оркестрмен сүйемелденген халық әні ерекше маһаммен құбылады. Онсыз да шарықтаған көңілімді желпінтіп, қиялыма қанат бітіреді.

Жат жерде жүрсе де, халқымның құлақ құрышын қандырар сұлу ырғақ, әсем әуенін бойыма сіңдірген асыл анамның ұлттық өнерге адалдығына тәнті болдым іштей.

«Өз шыңында қалықтамай өлексе жеген құзғындардың арасында жүрген қыран қыран емес. Өз халқының әнін салмаған адам адам емес», - деп отыратын анам.

Ұшақ салонын тәтті қиялға бөлеген сұлу әуен үзілді. Сәл үнсіздіктен соң қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде ұшқалы тұрған ұшақтың бағыт-бағдары, жолаушыларға қызмет көрсететін ұжым жайында мәлімет берілді радиодан. Ұлы тілдердің қатарында менің де ана тілім үзеңтілес тұрғанына масаттанып, жан жағыма қораздана көз тастадым.

Жат елде жүрсе де ата-бабадан жалғасқан желі үзілмесін деп ана тілінің қадір-қасиетін танытқан ата-анамның ұлттық рухына риза болдым ұшақ үстінде. «Олар маған тіл ұстартқандағы мақсаты күндердің бір күнінде кәдесіне жаратар, ұлттық қасиеті мен тек өзіне тән қазақи ерекшелігінен махрум болып қалмасын деп үйреткен екен-ау» - деп ойлаймын бүгінде.

Ақ қанатты, ақ ұшақтың үстіндегі көтеріңкі көңіл-күйдің көрігі Егеменді елімнің шарапаты екенін жан дүнием елжірей сезінеді.

«Жат жерде дүниеге келген бір перзентің ұшып келеді, Атамекен! Қалай қабылдар екенсің, Ата жұрт! Әуелі қабылдар ма екенсің мені? Жоқ әлде...», - үміт оты бір жанып, бір сөнеді. Бір жанып, бір өшеді.

Осындай әре-тәре ой үстінде отырғанда ұшақ радиосынан: «Қымбатты жолаушылар, ұшақ Шымкентке қонуға бет алды. Қауіпсіздік белдіктерін тағынуларыңызды сұранамыз», -деп қазақша, орысша және ағылшынша хабарлады.

Шамы самсаған қаланы көремін ғой деп терезеге үңілдім. Жылт еткен от көзге түсер емес. Тұңғиық қара түнекке сүңгіп келеміз.

Бір кезде ұшақ дөңгелегі жерге тиді. Ұшақтың дөңгелегі жерге тиюі мұң екен, бір шаттық сезім тамыр-тамырымды қуалай жөнелді. Жұдырықтай жүрегім кеудемді соққылап, бостандық сұрағандай. Бұл алай-дүлей ненің әсері? Ұлы ата-бабамның сайын даласына алғаш рет табан тіреген қуанышының әсері ме?

«Армысың Атамекенім мен Ата жұртым. Менің әке-шешемнің исі бұрқыраған жусаныңды құмарта иіскеуді аңсаған, ақыретте бір уыс топырағың бұйыруын армандаған қасиеті Жер ана», - дедім тебірене.

Жат жерде қалған ата-анамның туған елі, өскен жері жайында айтқан өсиеті мен көрсеткен өнегесі есіме түсіп, ойдың ұшы-қиыры жоқ тұңғиық түкпірінен қайта бетіне қалқып шықты. Қазақ Елі мен дарқан даласын сүюді бала жастан көкейіме құйып келген, көкіректерін туған жеріне деген сүйіспеншілік кернеген шерменде әкем мен шешемнің сонау бөгде елде қалып қойғаны, хоштасар сәтте көздері жасаурап, діріл қаққан қолдарын көкке жайып, бата бергендері есіме түсіп, бір сәт қамығып та қалдым.

Ұшақ дөңгелегі Шымкент әуежайына тиюі мұң екен, Тегеранда тайраңдаған жігіттерді әлде бір күштің мысы басқандай даурықпа қалжың, оспадар қылық, дарақы күлкілері сап тыйылды. Бір-бірімен сыбырласа үн қатысып мүләйім күйге түсті де қалды. Мен қайранмын.

Әкемнің: «Балам, шаңыраққа қара, төр солардікі»,- деген сөзі есіме түсіп, бұл сөздің мәнін енді түсінгендей болдым. Бұл жердегі шаңырақ та, төр де қазақтікі. Мұнда көргенсіздік керсетуге, шектен шығуға болмайтынын біледі олар.

Өмір деген қоштасу мен көрісуден тұрады. Қоштасу адамды мұңға бөлесе, көрісу қуанышқа кенейді. Ұшақтан түскен көп жолаушы қарсы алған туған-туысқандарымен қауышып, мәз-мейрам болып жатыр. Мені шығарып салушылар болғанымен, күтіп алушы болмағаны белгілі. Өйткені мұнда дос-жорандарым мен ағайын-туғандарым жоқ.

Атамекенге табан тіреген кездегі бойды кернеген қуаныш бірте-бірте сейіліп, «Ата жұртта мені не сыбаға күтіп тұр, қол ұшын берер пенде жоқ, тағдырым не болмақ?» деген ой бір сәтке қамықтырғандай болды. Әр жерде өлеусіреген шамдар да үміт отын тұтандыруға пәрмені жетпей, қайта жабырқата түскендей. Әре-тәре көңілмен күңгірттеу күтушілер залына келіп жайғастым. Әлгі мүсәпір күйге түскен ирандық жігіттер де осында екен. Мен сияқты атар таңды осында күтпек болған тәрізді. Баяғы дарақылық ізім-қайым, сахараның құмына сіңген судай, күбір-күбір, сыбыр-сыбыр мүсәпір күйге түскен. Оларды осынау күйге түсірген ненің құдіреті? Оларды жуасытқан ненің кереметі? Әрине ол ата-бабам ұрпағына мұра етіп қалдырған ұлан-ғайыр жерінің құдіреті ғой деп топшыладым мен. «Мен де сол ұрпақтарының бірімін. Өз жерімді баса отырып, мен неге қамығам? Неге жабырқауым керек?» деген буырқанған ой бауыра суық қара жердің астынан күнге қарай жол тапқан өсімдіктің нәзік сабағы сықылды көктей шығып, көңілдегі күдікті сейілтіп жіберді. Сәттілік те, сәтсіздік те кездесер өмірде. Алайда мен өз шаңырағымның астында тіршілік етуге келдім емес пе? Өз төрімде...

- Құрметті жолаушылар,- деген полицейдің сөзі бөліп жібереді ойымды.

- Күтушілер залында ұйықтауға болмайды. Қол жүктеріңізге әзір болыңыздар! - деді. Сәл кідірістен соң:

- Араларыңызда қазақтар бар ма? - деді.

- Бар аға, - дедім орнымнан тұрып, әлде бір кібіртік, жасқаншақтық бойымды билеп, мен қазақпын, көке.

- Жүктеріңді алып, бері шық, - деді бірден д

1 2 3 4

скачать работу

Отправка СМС бесплатно