Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметі

                        -                   Көрсетілетін қызметтіңимпортталуы кезінде – осы қызметтіңнақты тұтынған кезіндегісімен және соған аударылған ақша қаражатыныңкүні арасында пайда болған айырма;

      -      дебиторлықжәне  кредиторлаққарыздардыңпайда болуы мен  олардыңөтелу кезеңіне күнініңарасындағы болатын айырма;

-     валюталыққаражаттар бойынша қарызы бар болған жағдайда, яғни несиелік мекемелерден немесе  басқа да қарыз берушілерден алынған қарызды теңгелік тұрғысынан бағалаған кезде пайда болады.

Бағамдықайырманыңпайда болу кезеңінен бастап қарыздыңөтелу кезеңіне дейін есептеу арқылы анықталуы керек.

Бухгалтерлік есепте оныңішінде есеп беру кезеңінде бағамдықайырма көрініс табады, оған оныңпайда болу күні мен қаржылықесеп беруді жасаған күнініңарасындағы айырма жатады. Бағамдықайырма не табыстың(оңболса), не шығыстың(теріс болса) құрамына жазылады, олар мынадай арнайы синтетикалықшоттарда көрініс табады:

6250 Бағамдықайырмадан түскен  алынған табыс  және Бағамдықайырма бойынша шығыстар . Төменде  шетел валютасындағы   операциялардыңқайта бағалануына және бағамдықайырманыңесебіне бір мысал келтіріп көрейік .

Мысал: «Узень» ЖШС қаржылықесебінде  тауар үшін 3500 АҚШ  долларында дебиторлыққарызы көрсетілген, осы аталған  қарыз 27 қаңтар 2002 жылы пайда болған, ол кезде  1 доллардыңбағамы 151 теңгеге теңболған . «Узень» ЖШС 2 ақпан 2002 жылы «Global» компаниясы 3000 АқШ долларға тауар алған; осы операцияның  жасалған күні ҚР ҰБ валюталықбағамы 1 доллар шін 151,20 теңге құраған. Осыдан басқа операциялар жасалған жоқ, ал 200 жылдың  28 ақпанында  «Global» компаниясының  дебиторлыққарызы 500 АҚш долларын құраған.

Есеп беру күніне , яғни  31 қаңтар 2002 ж. Және 28 ақпан 2002ж.

Осы процестегі операцияларды көрсету үшін «Узень» ЖШС бухгалтерлік есебінде  келесі жазбалар жазылған.

Сонымен «Узень» ЖШС 2002 жылдың28 ақпанындағы балансында «Global» компаниясыныңдебиторлыққарызы 75700 теңге (528500 + 1050  - 453600 – 300 + 50) құраған. Бағамдықайырмадан  пайда болатын жоғалтудан қорғаудың  бір тәсілі – хеджирование болып табылады, ал ол бағамдықжоғалту тәуекелділігін сақтандырудыңбір түрі ьолып келеді.

Шетелдік  тәуелді еншілес заңтұлғаларымен немесе бірлескен кәсіпорындармен есеп айырысу есебі жоғары айтылғандардан ерекше ереже бойынша жүреді.

Шетелдік тәуелді еншілес заңды тұлғаладың  немесе бірлескен кәсіпорындардыңнетто – инвестициясын анықтау үшін осы кәсіпорындардыңтаза активіне келетін инвестицияныңсомасын есептеп шығару керек. Егер де   субъект бөлімшелерінің60%акциясына ие блса, онда оныңтаза активінің60%нетто-инвестициясын құрайды; егер де ол 100%акциясына ие болса, онда неттоинвестиция сомасы болып табылады, және ол  кәсіпорынның  таза активіне теңболады. Субъектініңшетел валютасында дебиторлықпен кредиторлаққарыздары болуы үмкін, ал кәсіпорынныңалашағы немесе берешегі болуы мүмкін. Нетто-инвестициясы бойынша бағамдықайырма есептен шыққанға дейін, кәсіпорынныңменшік капиталы ретінде  5320 – «Басқа да» шотында көрініс табады.

Есептен шыққан кезде, ол не табыс ретінде (5320 шотыныңдебеті мен 6250 шотыныңкредиті) ; не шығыс ретінде (7430 шотыныңдебеті және 5320 шотыныңкредиті) танылады.

Тауарлардыңимпорты бойынша жасалатын операциялардыңесебі

Шетелдерден материалдарды, құрал-жабдқтарды, тауарлады, материалдық  емес активтерді және басқа да мүліктерді сатып алумен байланысты импорттау операциялары жасалады, олармен есеп айырысудыңесебі 4110 «Мердігерлермен және жабдықтушылармен есеп айырысу» шотында жүреді, ал ол келесі аналитикалықтұрғыда топтастырылады:

                        -                   Щетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу – есеп айырысу алдында инкассациялықтәртіпте есептелінеді, содан соңакцептеу, аккредитив, шотты ашу, сондай-ақаванстықтөлем жасау шаралары бойынша жүреді.

                        -                   Коммерциялықнесие бойынша шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу.

                        -                   Шетелдік валютада берілген вексельдер (траттаттар).

Келіп түскен импорт тауарларыныңесебін мына формула бойынша көрестуге болады:

          Мұнда:

 - тауар бірлігініңқұны;

  – жабдықтаушыныңбағасы;

К – жалпы шығынныңжабдықтаушының  шотында көрсетілген жалпы шығын сомасына қатынастықкоэффициенті.

Өз кезегінде,

/СП

Мұнда:

ОЗ – жалпы шығын;

СП – жабдықтаушыныңшотында көрсетілген жалпы сомасы.

Әкелінген тауарлар бойнша ҚҚс мына формула бойынша есептеледі:

Мұнда:

 – кедендік құн;

- импорттықкедендік баж салығы;

 – кедендік алымдар

         А - акциздер

Н -  ҚҚС мөлщерлемесі

 Кедендік құнды анықтаудыңәдістері:

1.          Кедендік құнды сырттан әкелетін тауарларға жасалған мәміленіңбағасы бойынша анықтау әдісі.Нақты төленген немесе Қазақстан Республикасыныңкедендік шекарасынан өткен кезде  төленуге тиісті баға Қазақстан Республикасыныңаумағына әкелінетін тауардыңкедендік құны болып табылады.

2.          Кедендік құны ұқсас тауарлар жөнінде жасалғаг мәміле бағасы бойынша анықтау әдісі.Ұқсас тауарлар жөнінде жасалған мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін тауардыңкедендік құнынанықтау үшін негіз ретінде пайдаланғанда ұқсас тауарлар жөнінде жасалған  мәміле бағасын осы топта көрсетілегн ережелерін сақтаған жөн. Мұндай ұқсас тауарлар деп бағаланаатын тауарлармен қай  жағынан алып қарағанда да, оныңішінде мынадай белгілер барынша ұқсас болғаны  жөн: физикалықсипаттамасы; сапасы және нарықтағы орны; шығарған елі; өндірушісі бірдей тауарларды ұғынады.

3.          Кедендік құ

На правах рекламы