 |
|
Компьютердің құрылғылары
/>
істейді, бірақ байланысу үшін көбірек сым шоғырларын керек етеді
(принтермен жалғасатын порт параллель, ал модеммен телефон
желісі арқылы байланысатын порт тізбекті түрге жатады).
Графиктік адаптерлер
Монитор немесе дисплей - ДЭЕМ-ге міндетті түрде қажет
шеткері құрылғы, ол компьютердің жедел жадында өңделетін
информацияны экранда көру үшін кажет. Экран түстеріне қарай
дисплейлер монохромды (ақ-қара) және түрлі-түсті болып, ал
экранға шығарылатын информация түрлеріне байланысты
символдык (тек символдық информация) және графиктік
(символдық және оған қоса графиктік информация) болып
бөлінеді.
ЭЕМ-нің бейнелік құрылғысы екі бөліктен: монитор мен
адаптердан түрады. Біз тек мониторды көреміз, ал адаптер
ЭЕМ қорабының ішінде орналасқан мониторды басқару блогы.
Монитордың өзінде тек электрондық-сәулелі түтікше бар. Ал,
адаптерде бейне сигналдарын беретін логикалық схемалар
орналасқан.
Электрондық сәуле экранда секундтің 1/50 бөлігінде жүріп
өтеді, бірақ экран бейнесі одан жәй өзгереді. Сондықтан
экранның бір көрінісі үшін бейне сигналды бірнеше рет қайталап
беріп отыру керек. Адаптерде бейнелер көрінісін сақтауға
арналған бейнелік жад бар.
Көбінесе символдық режимде дисплей экранына 80 таңбадан
тұратын 25 жол мәлімет шығарылады (барлығы - 2000
таңбадан тұратын стандартты машинка қағазындағы
символдар саны), ал графикалық режимдегі экранның бейжлеу
(көрсету мүмкіндігі) қабілеті адаптер тақшасын жүйелік
блокпен байланыстыру қүрылғысының мүмкіндіктеріне сәйкес
болады.
Экрандағы кескін көрінісінің сапасы графикалық
адаптердің типіне қарай өзгеріп отырады.
Кең тараған адаптерлерге мыналар жатады: EGA, VGA жәге
SVGA. Қазіргі кезде VGA және SVGA (Super VGA) кеңінен
қолданылады, SVGA-ның көрсету қабілеті өте жоғары.
Адаптерлер бейнелерді айқындап көрсету қабілетімен
ерекшеленеді.
Адаптердің бейнелеу қабілеті оның графикалық режимде
экранда көрсетіле алатын бір жолдағы нүктелер (пиксельдер)
санына байланысты. Мысалы, 7208 мүмкіндікті немесе одан
да жоғары монитор вертикаль (тік) бағытта 348 жол-нүктені
көрсете алады, ал оның әр жолында 720 нүкте бар. Баспахана
жүйелерінде 8000 және 1024 8 мүмкіндікті немесе одан
да жоғары мониторлар қолданылып жүр.
Экран бетінің мөлшері диагональ стандарт (14 дюйм -
Ідюйм = 2,54 см.) бойынша жасалады, үлкейтілген (15 дюйм)
және теледидар (17, 20 және 21 дюйм - диагоналы бойынша
54 см-ге дейін) тәрізді болып та жасалғандары кездеседі, олар
түрлі түсті (16 млн-нан бірнеше ондаған млн түстерге дейін)
немесе ақ-қара (монохромды) болып та шығарыла береді.
Адаптерлер стандартты түрлі түсті монитордағы түстер
палитрасын (жиынын) анықтайды: CGA (ескі модель)
стандартты режимде 4 түспен, EGA - 64 түспен, VGA - 256
түске дейін, ал SVGA - миллионнан аса түстермен жұмыс істей
алады. Бірақ __________символдық режимде көрсетілген стандарттағы
экрандардың барлығы да 16 түсті ғана қолданады.
Монитор типін ЭЕМ-де цойылган мацсатқа байланысты
таңдау керек. Егер тек мәтіндік информациямен жумыс
істейтін болсац, онда монохромды символдъщ монитор
жеткілікті. Ал, егер де автоматтандырылган жобалау
жүмыстарымен айналысу цажет болса, онда турлі тусті
графикалъщ монитор цажет болады. Бірац көптеген
программалармен жумыс істеу кезінде турлі туспгі
графикальщ мониторларды крлданган өте ыңгайлы екенін есте
сацтаган жөн.
Дискідегі информация жинақтауыш
Информация жинақтауыштар - кез келген ЭЕМ-нің
қажетті бөлігі - оларды көбінесе информацияның сыртқы
жинақтауыштары немесе компьютердің сыртқы жады дейді.
Олар көлемді информацияны ұзақ уақыт сақтау үшін қажет
және ондағы мәліметтер ЭЕМ-нің жүмыс күйіне байланысты
болмайды. Сыртқы жадта кез келген программа немесе жәй
мәліметтер сақтала береді, сол себепті оны әрбір адамның
мәліметтерінің кітапханасы деуге болады.
ДЭЕМ-дерде информацияны жинақтауыш рөлін магниттік
дискілердегі жинақтауыштар атқарады, оларда мәліметтерді
тікелгй оқуға не жазуға болады. Соңғы кездерде ДЭЕМ-дер үшін
магниттік таспадағы жинақтауыштар - стримерлер шықты,
бірақ олар өте көлемді мәлімет сақтай алғанмен, оқу-жазу
жүмыстары бірте-бірте тізбектей ізд^ арқылы жәй жүргізіледі.
Сол себепті стримерлер магниттік дискідегі жинақтауыштарды
ауыстыра алмайды, тек толыктырады.
Магниттік дискідегі жинақтауыштар (НМД - накопитель
на магнитных дисках) екі түрлі болады: иілгіш магниттік
дискідегі жинақтауыш (ИМДЖ) (НГМД - накопитель на
гибких магнитных дисках) және қатқыл магниттік дискідегі
жинақтауыш (ҚМДЖ) (НГМД - накопитель на жестких
магнитных дисках).
Қатты дискідегі мәлімет жинақтауыштар (винчестер)
информацияны тұрақты сақтауға арналған. 80286 процессорлы
ЮМ РС-де қатқыл дискшің мәлімет сиымдыльгы 20 - 40 Мб, 80386
SX, DX және 80486 SX (SX - бір процессорлы, DX - екі
процессорлы) - 300 Мб-ға шейін, 80486 DX - 500 - 600 Мб, ал
Pentuim - 1-40 Гб-қа шейінгі деңгейде езмесе одан да жоғары
болады.
Қатқыл диск орнынан алынбайды, ауа кірмейтіндей жабық
қорпусқа салынып, жүйелік блокта орналасады. Ол екі жағына да
мәлімет жазылатын бір дестеге біріктірілген бірнеше дискілердш
тұрады. Иілгіш алмалы-салмалы дискетке карағанда винчестерге өте
көп мәлімет көжмі сияды, сондықтан оны пайдалану өте ынуайлы
(2.2 - сурет).
2.2-сурет. Қатты дискідегі мәлімет жинақтауыштар
(винчестер)
Иілгіш дискідегі (дискеггегі) жинакгауыштар бір компьютерден
екінші компьютерге мәлімет алмастыру үшін, әзір жұмысқа қажет
емес информацияны сакгап қою үшін, катқыл дискідегі мәліметгердің
архивтж (тығыздалған) көішрмесін алу үшін керек (2.3 -сурет).
Жұмыс процесінде әр адам өзінің мәліметтері мен
программаларының дискіде алатын көлемін білуі тиіс және
дискіде қанша бос орын қалғанын қадағалап, дискінің
көлемін тиімді пайдалануға тырысуы қажет.
Иілгіш диск (дискет) - табақша пішінді, бетіне қабыршық
түрінде магнитті қоспа жағылған иілгіш диск. Дискеттің
пластамассадан жасалған қапшығында оған мәлімет
ясаздырмауға болатын кішкене тіктөртбүрышты ойық бар және
мәлімет жазу-оқу кезінде дискінің бетімен байланыс жасайтын
магниттік бастиектің жылжитын орны пластмасса қапшықта
ашық болады.
Дискеттің негізгі параметрі - оның диаметрі, қазіргі
шығарылатын дискеттер үшін бір ғана стандарт бар - ол
диаметрі 3,5 дюймдік дискеттер, яғни дискеттің диаметрі 89
мм болады.
IBM PC XT, AT компьютерлері үшін диаметрі 5,25 дюймдік
(133 мм) дискеттер қолданылған болатын.
Мәлімет жазу не оқу үшін дискет жүйелік блоктағы
дискжетектің ұясына салынады. ДЭЕМ-дерде бір немесе екі
дискеггер ұясы болуы мүмкіа Дискеттер алмалы-салмалы қүрал
болғандықтан, олар әрі мәліметті сақтау үшін, әрі
компьютерлер арасында мәлімет алмастыру үшін де қажет.
2.3-суретте дискеттердің осы екі түрі да көрсетілген.
5,25 дюймдік дискеттер дайындалу сапасына қарай 720 кб
шмесе 1,2 Мб информация сақтай алады.
3,5 дюймдік дискетте екі түрлі көлемде информация
жазылады, 1,44 Мб және 720 Кб. 1,44 Мб мәлімет жазылатын
дискеттің төменгі оң жақ шетінде кішкене төртбұрышты
қосымша ойық болады, ал 720 кбайт көлемді дискетте ол
болмайды. Дискеттер қатты пластмасса қорапта орналасады,
сол себепті олар әрі ұзақ, әрі сенімді қызмет атқарады. Соңғы
шығып жатқан ДЭЕМ-дерде 3,5 дюймдік дискеттер ғана
қолданылады.
Дискеттерді мәлімет жазудан сақтау. 5,25 дюймдік
дискеттерде мәлімет жаздырмау үшін арнайы ойық бар (2.3 -
суретті қараңыз). Егер осы ойықты қағазбш желімдеп жауып
койса, онда оған мәлімет жаза алмайсыз, яғни бүрынғы
информация өзгеріссіз сақталады. Ал 3,5 дюймдік дискеттерде
жаңағыдай ойықтың үстінде жылжымалы ілгек бар, оны
жоғары-төмен қозғай отырып, мәлімет жазуға немесе
жаздырмауға болады (2.3-суреттегі жоғарғы жақ шеттегі кішкшг
тіктөртбүрыш). Суретте ілгек рүқсат етілген тәртіпте түр,
мүндайда ойық жабық түрады. Ойықты ашатын болсақ, оған
мәлімет жазуға болмайды.
Дискетті форматтау (белгі салу). Дискетті алғаш рет
пайдалану алдында, оны арнайы тәсілмея форматтайды, яғни
беттеріне белгі салады. Форматтау операцияльщ жүйенің
командасымш жүргізіледі.
ДЭЕМ-дерде бұлардан басқа лазерлік компакт-дискі,
магниттік оптикалық дискі немесе Бернулли дискілері тәрізді
қүрылғылар болуы мүмкін.
Қазіргі ДЭЕМ-дерде көптеген көлемді программалар CDROM
компакт-дискілеріне жазылады. CD-ROM дискілерінің
мәлімет оқу жыдамдықтары әртүрлі болады, мысалы,
жәйжылдамдықты, екі еселенген, төрт еселенгее, т.с.с.
жылдамдықта бола береді. Соңғы кездері шыққан 6-8
жылдамдықты компакт-дискілер қатты магнитгік дискімен бірдей
жылдамдықта жүмыс атқара алады.
Қарапайым компакт-дискінің көлемі 650 Мб, яғни оған 650
миллион символ сияды, бірақ бұдан тек мәлімет оқуға болады,
ал жа
| |  скачать работу |
Компьютердің құрылғылары |
|
|
|
Погода в Алматы |
на 10 дней |
другой город |
|
