Нарықты зерттеу және сегменттеудің пәні мен әдістері
ал жарналары жетпей қалған жағдайда өз мүліктерінің жарнаға тең көлемінде қосымша жауапкершілікте болады.
Акционерлік қоғам-бұл қаржысы акцияларды сату арқылы жиналатын және сол акция иелеріне келешектегі пайда есебінен дивиденд беріп отыратын серіктестіктер.
Акция-бұл оның иесі акционерлік қоғамның капиталына өз үлесін қосқанын және оның сол кәсіпорынның түсірген пайдасының белгілі бөлігін алуға құқы бар екенін растайтын бағалы қағаз. Акционердің өз акциясына алып отыратын табысы дивиденд деп аталады.
Қарапайым акция акционерлік қоғамның өз арасында бөлуге арналған пайданың бір бөлігінен дивиденд алуға құқық береді. Сонымен бірге, акцияның бұл түрі акционерлердің жиналысында қатысуға және бір дауысқа құқық береді.
Акциялар құнды қағаз нарықтарынды-қор биржаларында сатылады және сатып алынады. Бірақ акция бағасы әдетте осы құжатта көрсетілген ақша сомасына сай келе бермейді. Акция бағасы дивидентің мөлшері мен процентінің мөлшерлеріне байланысты болып және өзінің иесіне ақша салғаны үшін дивиденд сияқты табыс алуды қамтамасыз ете алатын ақша сомасына сай келеді.
Бүгінгі таңда мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру нәтижесінде меншік пен кәсіпорындардың алуан түрлері мен формаларының барлығы бірдей заң жүзінде орнықпағанымен, дұрыс қалыптаса бастады. Олардың ең алдымен мемлекеттік меншікке негізделетін және төмендегідей формаларда әрекет жасайтын түрлері бар:
· мемлекеттік бюджетте тұрған кәсіпорындар мен ұйымдар-несие негізінде коммерциялық қызметпен айналыспайтын мемлекеттік-бюджеттік кәсіпорындар;
· шаруашылық есеп, өзін-өзі қаржыландыру және өзін-өзі басқару негізінде жұмыс істейтін мемлекеттік шаруашылық есептегі кәсіпорындар;
· мемлекеттік-жалгерлік кәсіпорын-мемлекеттік кәсіпорынды, оның бір бөлімшесін немесе басқа мүліктерін сондағы еңбек ұжымының өзі жалға алған жағдайда құрылады;
· кооперативтік кәсіпорындар-бұл жаңа түрлі кооперативтер. Олар жалға алған немесе олардың пайдалануына берілген мүліктерді пайдаланып, тауар шаруашылығымен айналысу мақсатымен кооперативке мүше ретінде ерікті түрде бірлескен адамдар тобы. Олар өндірісті дербес, өзін-өзі басқару және өзін-өзі қаржыландыру принципіне сәйкес ұйымдастырылады.
· мемлекеттік-акционерлік қоғам немесе холдингтер;
· мемлекеттік бірлескен кәсіпорындар, сол кәсіпорынды құрушылардың мүліктерін біріктіру жолымен құрылады. Оларға заңдылық құқығы бар тұлғалар, шетел мекемелері мен азаматтары кіреді.
Әдибиеттер:
1Современная зерттеу және сегменттеу. Многоуровневая учебное пособие (Под ред. О.Ю.Маметова-Ростов на Дону, Феникс 2001)
2. Блинов А.О. Малое предпринимательство. Организационные и правовые основы деятельности. М. Ось-89. 1998г.
3. Мамыров Н.К., Ихданов Ж. Государственное регулирование экономики в условиях Казахстана (теория,опыт, прблемы). Учебное пособие-Алматы: Зерттеу және сегменттеу, 1998г-248с.
4. Мамыров Н.К. Смагулов Н.Т. Яновская О.А. и др. Основы предпринимательства. Учебное пособие - Алматы 1997г-72с.
Бақылау сұрақтары:
1. Жеке меншік – нарықты зерттеу және сегменттеудің, негізі.
2. Бизнес – нарықты зерттеу және сегменттеудің жылжытушы күші, оның белгілері мен түрлері.
3. Кәсіпкерліктің үйымдастыру – құқыұтық формалары: артықшылықтары мен кемшіліктері. ҚР кәсіпкерліктің дамуы.
Тақырып 9. Нарықты баға белгілеу.
Такырып мақсаты. Баға және оның қызметтері мен таныстыру. Баға орнату стратегиясы. Жаңа тауарларға баға орнату. Нарықтағы тауарларға баға орнату. Баға орнатудың мақсатын және әдісін таңдау. Баға дискриминациясы
Сүрақ:
1. Баға және оның қызметтері.
2. Баға орнату стратегиясы.
3. Жаңа тауарларға баға орнату.
4. Нарықтағы тауарларға баға орнату.
5. Баға орнатудың мақсатын және әдісін таңдау.
6. Баға дискриминациясы
Құн мен баға-ұқсас ұғымдар, алайда біркелкі, пара-пар деп түсінуге болмайды. Құн тауар өндірісінің шығындарын көрсетеді, ал жекелеген тауардың бағасы нарықта байқалады және ол құннан ауытқуы әбден мүмкін. Себебі оған сұраныс пен ұсыныс, пайдалылық, сиректік, мода, инфляция және т.б. факторлар ықпал жасайды. Баға-тауар құнының ақшалай өлшемінің модификациясы. Нарықты зерттеу және сегменттеуда тауар қозғалысы шаруашылық процесстерін реттеудің инструменті болып табылатын бағамен іске асады. Баға белгілеу механизмі бірқатар элементтерден тұрады: бағалар, олардың құрылымы, деңгейі, белгілеу тәсілі, баға динамикасының факторлары.
«Баға»категориясы деп өзінің қызметтерінің ерекшелігімен, қолдану сферасымен, қалыптасу тәсілімен ерекшеленетін баға түрлерін түсінеміз.
1. Баға-құнның ақшалай көрінісі. Ол құннан ауытқып тұрады, тек нарықты тепе-теңдіктің кейбір моменттерінде құнмен сәйкес келеді.
2. Баға-тауарға төленетін ақша соммасы, яғни баға тауар өндірісіне кеткен шығындармен байланыспайды.
Бағаның қызметтері:
· Есеп қызметі. Бұл өнім өндіргенде қоғамдық қажетті еңбек шығыны процессінің өзгеруінде байқалады және әртүрлі өнімді өндіру қалай немен жүзеге асқанын көрсетеді.
· Ынталандыру қызметі. Бұл кезде баға өндіріс тиімділігіне әсер етіп, өнім ассортиментін жаңғыртуға, жаңа технологияны қолдануғағ өнім сапасын арттыруға күш салады.
· Бөлу-реттеу қызметі. Бағаның бөлу қызметі сұраныс пен ұсынысты реттеу және тұтынушы мәртебесінің өзгеруі кезінде байқалады.
· Нарықты, тепе-теңдік сақтағанда, тұтыну мен өндірісті теңгергенде байқалады.
· Ақпараттық. Баға тұтынушыға сатушылар тарапынан тауар ұсынымы туралы белгі береді және олар өз өнімі үшін қанша алғысы келетіндігін баяндайды.Екінші жағынан сатушылар сатып алушылардың төлем қабілеттілігін немесе өндіріс ресурстарының қорын байқайды. Мұндай ақпарат барометр сияқтя-зерттеу және сегменттеудағы конъюктура жағдайын айқындап, кейбіреулердің іскерлік белсенділігін арттырады.
Бағаның түрлері:
· Нарықты баға сатушы мен сатып алушы арасында пайда болады. Бұл кәміл бәсеке нарығына тән. Нарықты баға реттелмейді, себебі ол сұраныс пен ұсыныс әсерімен қалыптасады.
· Аукциондық баға.
· Комиссионды баға.
· Шартты баға (өзгертуге жатпайтын баға)
· Фьючерстік баға.
· Мемлекеттік баға (тарифтер мен бекітілген бағалар)
· Бөлшек баға, тауарды бөлшектеп сатқанда қолданылады.
· Көтерме баға, ірі партия тауарларын сауда және өнеркәсіп кәсіпорындарына жеткізуде қолданылады.
· Монополды баға, монополиялар бекіткен жоғары немесе төмен өндіріс бағасы.
· Монопсоды баға, жалғыз сатып алушымен қойылатын баға.
· Халықаралықбаға-халықаралық сауда бағасы.
Қазіргі уақытта тауарды сатып алу мен қызмет көлемінің 70-80% еркін баға үлесі қамтиды. Нарық діңгегін еркін баға құрайды. Нарықты зерттеу және сегменттеу дамыған
| |  скачать работу |
Нарықты зерттеу және сегменттеудің пәні мен әдістері | 
