Сақтық саласындағы мемлекеттік саясатты іскс асыруды, сақтық рыногындағы істің жайына мемлекеттік бақылау жасау-ды қамтамасыз студі қоса, уәкілетті орган жәнс мсмлсксттің озгс де органдары өз қүзыры  шегінде жүзсге асырады.

Қазақстан Республикасының заңнамалық актілсріндс тікелей коздслгсн жағдайларды қоспағанда, мемлексттік органдар мсн олардың лауазымды адамдарының сақтық (қайта сақтандыру) үйымы мен сақтык брокерінің сақтандыру қызмстінс араласуы-на тыйым салынады.

Уокілетті орган — Қазақстан Рсспубликасының зандарына сойксс сақтық рыногын рсттсу жонс сақтық қызмстін қадағалау жөніндсгі функциялар мен окілсттікті жүзеге асыратын мемлекеттік орган.

Сақтық (қайта сақтандыру) үйымының толем қабілеттігі оның оз қаржылық міндеттемелерін уақтылы және толық орын-дау қабдлетімен анықталады. Сақтық (қайта сақтандыру) үйымы төлсм қабілеттігінің көрсеткіштері, активтердің отімділігі сскеріле отырып, қабылданған міндеттемелер арасындағы нормативтік арақатынастардың сақталуы болып табылады.

Сақтық (қайта сақтандыру) үйымының қаржылық турақты-лыгы сыртқы қаржылық және озге де факторлардың қолайсыз әсер етуі мүмкіндігін ескере отырып, сақтық жонс қайта сақтан-дыру шарттары бойынша кабылданған міндеттсмелердің бүкіл қолданылу мерзімі ішінде озінің төлсм қабілеттігін сақтау қабілетімен айқындайды.

Сақтық (қайта сақтандыру) үйымының қаржылық түрақты-лығының көрсеткіштері мыналарды кіріктіреді: жарғылық жөнс оз капиталының ең аз молшерін; активтсрдің қүны жоис олар-дың әртараптандырылу дәрсжссін; сақтандыру рсзервтсрінің жонс озгс де міндсттемелерінің молшерін; толсм қабілсттілігінің көрсеткіштерін; сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша міндеттемелер колемінің арақатынасын; корсетілстін сақтық жонс қайта сақтандыру қызметінің пайдалылығын (пайда кслтіруілуін); жүзеге асырылатын инвестициялық саясаттың тиімділігін.

Сақтық (қайта сақтандыру) үйымының жәнс шоғырланды-рылған негізде қадағалау жүзеге асырылатын түлғалардың толем қабілеттілігі мен қаржылық түрақтылығын қадағалау олар үшін пруденциялық нормативтер және сақталуға міндетті озгс дс нор-малар мен лимиттер белгілеу арқылы жүргізілсді.

Пруденциялық нормативтерді уәкілетті орган бслгілсйді жонс ол, атап айтқанда: толем қабілетілігінің нормативтсрін; қаржы-лық түрақты нормативтерді кіріктіреді.

416

Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының   сақтандырудың

немесс қайта сақтандырудың жекелсген шарттары бойынша міндеттемелерінің сң көп колсмі оз капиталы мен сақтық резервтсрі сомасының 10 пайызынан аспауы керск.

Сақтандырудың және қайта сақтандырудың қолданылып жүрген шарттары бойынша қабылдаған міндеттсмелерін орын-дауды кдмтамасыз сту үшін сақтық (қайта сақтандыру) үйымы-ның актуарий сссптсген колсмдс қалыптасқан сақтык рсзерві срінің болуы міндетті.

Сакдық резервтерінің қаражаты тек қана сақтық (қайта сақ-тандыру) үйымының колданылып жүрген сақтандыру шарттары бойынша оз міндеттемелерін орындауға байланысты сақтык, телемдсрін жүзсге асыруға арналған.

Сақтық (қайта сақтандыру) үйымына санкцияларды уокілстті орган не сот қолданады: уәкілстті орган санкциялар рстіндс мы-надай шаралар қолдануға: айыппүл салуға; лицензияның қолда-нылуын тоқтата түруға; лицензияны кері кайтарып алуға; сақ-тық (қайта сақтандыру) үйымдарының акцияларын оның акционерлерінен мәжбүрлеп сатып алу туралы шсшім қабыл-дауға жоне оларды жаңа инвссторларға сатуға; сақтык (кайта сақтаидыру) үйымының басшы қызметксрлсрін қызмсттік міндсттіліктерін атқарудан шеттстуге күқылы.

Сақтық (қайта сақтандыру) үйымы өз қызмстінің жыл сай-ынға міндетті аудитін жүргізіп отырады. Жыл қорытындысы бойынша жасалынған аудиторлық қорытынды сақтық (қайта сақтандыру) үйымының жылдық қаржы ссептсмесішң ажыра-ғысыз болігі болып табылады.

Нсгізгі сақтық қызметінен алатын сақтандырушының табы-сы сақтық толемдсрімен жәнс озгс сақтық қызмстінсн алынған табыстар мен шығыстардың (сақтық сомаларды толсу жоне сақ-тык, ісін үйымдастыру жонс оның матсриалдық базасын жасау жөніндегі шығыстардың орнын толтыру, еңбекке ақы толеу шы-ғыстары, сақтық қорларына аударылатын аударымдар) айырма-сы ретінде анықталады. Көсіпкерлік қызметтсн алынатын табыс қызметтің осы түрлеріне бслгіленген срсжслсргс сойксс салык салынатын табыс рсзервтік қорларға аударылған аударымдардың сомасына азайтылатынын есксре отырып есептеп шығарылады.

Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасындағы сақтық қызметінің монополиясы өзгерді, сақтандыру кеңістігі едәуір ксңейді, сақтық қызметтердің ксң спектрін үсынатын мемлекеттік емес акционерлік сақтық ком-паниялары пайда болды.

417

Еліміздс сақтандыруды дамытудың негізгі мақсаты -мемлекеттің, азаматтардың және шаруашылық жүргізуші субъектілердің мүддесін қорғаудың нақты қүралы бола алатын толыққанды, орнықты жүмыс істсйтін улттық сақтық рыногын қаіыптастыру.

Қазіргі заманғы үлттық сақтандыру жүйссін қүру сақтық қызметі рыногын сапалы жаңа деңгейге көтеру женіндс шаралар әзірлеуді және кезең-кезеңімен іске асыруды талап стсді. Бүл қағида Қазакстан Республикасында сақтандыруды дамытудың мемлекеттік бағдарламасының шеңберінде жүргізіледі. Онда мынадай міндеттерді шешу көзделінген:

әлеуметтік сақтандыру түрі ретіндегі сақтық қорғауды үсы-нудың қағидаттарын нақтылау;

сақтандыруды қолдану аясын кеңейту және міндетті сақтан-дыру түрлерін нақтылау;

сақтық рыногының қазіргі заманғы инфрақүрылымын қалыптастыру және оның қатысушыларының — сақтық (қайта сақтандыру) үйымы, сақтық брокер, сақтық агснт, сақтанушы, сактандырылушы, пайда алушы, актуарий, уәкілстті аудиторлық үйым (уәкілетті аудитор), өзара сақтандыру қоғамы, сақтанды-румен байланысты кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын озге де заңи және жеке түлғалардың қызметін үйымдастыру үшін жағдай жасау;

халықаралық стандарттарды ескере отырып, сақтық қадаға-лауын жуйесін үйымдастыру;

сақтық жөне қайта сақтавдыру үйымдарының қаржылық ор-нықтылығы мен телем қабілетгігі бойынша талаптарды күшейту;

осы заманғы сақтандыру технологиясын енгізуге жәрдсмдссу;

сақтандыру саласында кадрлар даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру жүйесін үйымдастыру.

Осы түрғыдан алғанда, үлттық сақтық жүйені дүрыс үйым-дастыруда және сақтандырудың әлеуметтік маңызды түрлсрін жедел дамытуда мол резерв жасалған.

Қазіргі заманғы сақтандыру индустриясын күру мсмлскет-ке: мемлекеттік бюджеттің табиғи-техногендік сипаттағы көлде-нең шығыстарды өтеу бөлігіндегі салмақты азайтуға; нарықтық экономика қағидаттарында сақтандыру арқылы (зейнетақы жи-налымдарын, еңбек кабілеттілігінен айрылуы немесе асыраушы-сы қайтыс болуына байланысты, жүмыссыздыққа байланысты берілетін жәрдемақыларды, медициналық шығыстарды толсу) әлеуметтік камсыздандырудың (қамтамасыз етудің) жекелеген проблемаларын шешуге; халықтың, жеке үйымдардың жинақ

418

ақшасын үзақ мсрзімді исгізде үлттық экономикага тартуға мүмкіндік береді.

Азаматтардың ақшасымен опсрацияларды жүзсгс асыратын банк ср мсн жинақтаушы зсйнетақы қорларының қызметі сияқ-ты с; кдық үйымдарының қызметі дс белгілі бір мөлшерде ха-лықі ың сақтандыру институтына деген сенімінің деңгейіне бай-ланысты.

Гақтандыруды дамыту, оз ксзсгінде, заңнамалық базаны, мем іскеттік салық-бюджет жәнс ақша-кредит саясатын жетілдіруге, сақтық қызметін қадағалау сапасы мен сақтық үйым-дары   жүмысынын, сснімділігінс байланысты болады.

Қазіргі заманғы сақтық рыногының толыққанды жүмыс істеуі, сонымен қатар актуарийлерлер (сақтық міндеттемелсрінін, экономикалық-математикалық есеп-қисабы саласындағы маман-дар) институтын снгізуді, уәкілетті аудиторлар мен басқа да ма-мандарға қойылатын тиісті талаптарды қажет стеді.

Қазақстанның сақтық рыногы қалыптасу стратегиясында түр: экономикалық және қүқықтық негіздемелсрі бойынша (үзақ дағдарыс жетілмеген заңнамалық база) ол дүнисжүзілік деңгей-ден айтарлықтай арыта калып кследі. Дамыған нарықтык. қатынастары бар елдерде сақтық қызметтер көрсетудің ассортименті 500 түрге жетіп отыр, ал Қазақстанда ол нс бары 40 түріі і қамтиды. Жекс басты сақтандыру және азаматтардың мүлкін саю андырудың көптеген түрлері нашар дамыған,

Пред. 6 7

скачать работу

Сақтандыру

Погода в Алматы