Главная    Почта    Новости    Каталог    Одноклассники    Погода    Работа    Игры     Рефераты     Карты
  
по Казнету new!
по каталогу
в рефератах

Сібір жұртындағы қыпшақтар

>
Этникалық топ ХVІІ ғ. басы ХVІІ ортасы ХVІІ аяғы
Түрік тілдес 3500 3900 4970
Бұхарлықтар 240 44 280
Остяктар 1700 1920 2630
Барлығы 5440 6000 7880

Б.О. Долгих түрік тілдес халықтарды татарлар деп жазған [25. 59 б.]. Олардыңкөпшілігі қыпшақтар болған деп пайымдасақ, оныңкөпшілігі Көшім ханмен бірге кеткен болу керек. 1598 жылғы Обь өзені бойындағы соңғы шайқаста Көшімнің370 адамы өлді, 30 адамы қалып, Көшім отбасының30 мүшесі (оныңішінде 16 әйел адам) тұтқындалды [25. 62 б.]. Көшіммен бірге 20 түтін көшіп жүрді. Бұл түтінніңәрқайсысында 5 адамнан болса, онда Көшім жеңілгенге дейін 630-640 адам болған, 50 бұхарлық саудагерлер болған. Сонда Көшіммен бірге кеткен адамдардыңсаны шамамен 1000 адам деп белгілесек, орыс тарихшылары жазып жүрген сібір татарларыныңсаны аз болған болу керек, ал біздіңпайымдауымызша әскерініңнегізін қыпшақтар құрды. Тіпті орыстар келгенге дейін Көшімніңтұсында “сібір татарлары» деп отырған түрік тілдес тайпалардыңсаны ХІІ ғ. Басымен салыстырғанда 1000 адамға артық болған деп шамамен топшылауға болады. Көшімніңөзі де Қазақ Ордасынан келгендіктен Сібір жеріне жалғыз келуі мүмкін емес, нөкерлерімен келгені даусыз әрі Сібірде түрік тілдес қандастары болмаса келмеуі де ықтимал. Бұдан басқа Түмен татарлары да бар. Олардыңда көпшілігі Көшіммен бірге кеткен, Көшім ұрпақтарымен байланыста болған. Оларды башқұрттардыңтабын руыныкі деп анықталып жүр. Бұл да тереңзерттеуді қажет етеді деп есептейміз.

Патша өкіметі Сібірді жаулағанда Көшім хан бастаған қол орыс отаршыларына қарсы тәуелсіздік үшін күресті алғаш бастады десек, оларға қарсы тұрған бірден-бір қол қыпшақтар болды десек қателеспейміз.

Қорыта айтқанда қыпшақтардыңтарихы Сібір жұртымен кейінгі орта ғасырда емес, ежелден-ақ тығыз байланыста болған.


Пайдаланылған деректер мен әдебиеттер:

1. История Сибири. Л., 1968.
2. Таскин В.С. Материалы по истории сюнну. Вып. 1. М., 1968.
3. Кызласов Л.Р. Таштыкская эпоха в истории Хакасско – Минусинской котловины. М., 1960.
4. Савинов Д.Г. Об основных этапах развития этнокультурной общности кыпчаков на юге Западной Сибири // история, археология и этнография Сибири. Томск, 1979.
5. Бернштам А.Н. Заметки по этногенезу народов Северной Азии // СЭ. 1947. №2.
6. Грум – Гржимайло Г.Е. Западная Монголия и Урянхайский край Т. 2. Л., 1926.
7. Грязнов М.П. История древних племен Верхней Оби // МИА. №48. 1956. С. 99 – 144.
8. Гаврилова А.А. Могильник Кудырге как источник по истории алтайских племен. – М. – Л., 1959.
9. Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности Монголии и Киргизи. М. – Л., 1959.
10. Гумилев Л.Н. Древние тюрки. М., 1967.
11. Шаниязов К.Ш. К этнической истории узбекского народа…
12. Кляшторный С.Т., Султанов Т.И. Рецензия на книгу. Шаниязов К.Ш. К этнической истории узбекского народа…// Советская тюркология. 1975. №4.
13. Mіnorsky V. Hudіd al – Alam. London, 1937. § 21.
14. Рашид – ад – дин. Сб. л. Т. 1. Вып. 1. М. – Л., 1952.
15. Кумеков Б.Е. Государство кимаков ІХ-ХІ вв. По арабским источникам. Алма-Ата, 1972.
16. Арсланова Ф.Х. Памятники Павлодарского Прииртышья (ІІІ – ХІ вв.) // Новое в археологии Казакстана. Алма – Ата, 1968.
17. Каменецский И.С. Археологическая культура и ее определение // СА №2. 1970.
18. Матющенко В.И., Старцева Л.М. Еловский курганный могильник І периода железа // Труды ТГУ, Т. 206. Томск, 1970.
19. Гаврилова А.А. Сверкающая чаша с Енисея (к вопросу о памятниках уйгуров в Саяно – Алтае) // Древняя Сибирь. Вып. 4. Новосибирск., 1974.
20. Бартольд В.В. Кимаки. Статья из энциклопедии ислама. М., 1968. Т.5.
21. Миллер Г. История Сибири. Т.1. М.-Л., 1937.
22. Батырлар жыры. Т.2. Алматы, 1961.
23. Народы Сибири. Этнографические очерки. М.-Л., 1956.
24. Сибирские летописи. Спб., 1904.
25. Долгих Б. О. Родовой и племенной состав народов Сибири в ХІІ веке. М., 1960.

123
скачать работу

Сібір жұртындағы қыпшақтар

 

Отправка СМС бесплатно

На правах рекламы


ZERO.kz
 
Модератор сайта RESURS.KZ