ЖАЙ СӨЙЛЕМНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
те, яғни сөйлем құрамында да шақ, рай мағыналары етістікке тән формаларға (шақ, рай формаларына) сүйеніп білдіріледі. Бірақ айырмашылық жоқ емес. Бұл ретте біз лингвистика теориясында айтылып жүрген морфологиялық шақ, рай формалары мен синтаксистік шақ, рай формаларын даралап тануымыз керек деген пікірін ескергеніміз жөн. Морфологиялық форма мен оның синтаксистік жұмсалуының арасында айырмашылықтың көп болатыны септік формаларының сөз тіркесінде жұмсалуынан да байқадық.
Екінші ескеретін жай, сөйлемдер құрылысы, формасы, мағынасы жағынан ерекшеленіп топталғанмен, олар өзара тығыз структуралық байланыста келеді. Түрлі трансформация арқылы сөйлемдердің типтік түрлері функция жағынан да, өзгеру жүйесі жағынан да өзара байланысып жатады. Мысалы: алмайды — алады — алмайды емес, сонда айттым — сонда айтқаным!
Осы айтылғанның бәрі сөйлемнің грамматикалық формасы, семантикалық-грамматикалық түрлері әр стильде түрліше көрінетінін байқатады. Әсіресе ауызекі сейлеу тілінде сөйлем түрлі структуралық, грамматика-лық ерекшелігімен көзге түседі, сонымен бірге онда сөйлемнің грамматикалық типтерін ерекше жұмсау да жоқ емес.[48-53-б]
| |  скачать работу |
ЖАЙ СӨЙЛЕМНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ |
