Ауылды көркейту – басты міндетіміз
Другие рефераты
Ауылға көңiл бөлу және оның жағдайын жақсарту – мемлекеттiк мәнi зор iс. Кез келген экономикалық реформаның түпкi мақсаты – халықтың әл-ауқатын арттыру. Еліміздің тәуелсіздігі жарияланғалы бері экономикамызда едәуір құрылымдық өзгерістер болды. Орталықтандырылған жоспарлы экономикадан бас тартқаннан кейін түпкілікті қайта құруларға бағытталған шаралар кешені жүзеге асырылды. Солардың нәтижесінде мемлекеттік меншік жеке меншік болып өзгертілді, сондай-ақ нарықтық экономиканың құқықтық негізі қаланды. Бәрімізге белгілі, нарықтық экономика ұғымы өндірістік және жер қатынастарын өзгертуді, баға белгілеу мен кредит жүйесін ырықтандыруды, бәсекеге қабілетті нарықтық инфрақұрылым құруды қамтиды. Ауыл шаруашылығы өндірісін одан әрі дамыту аграрлық сектордың даму стратегиясын тұжырымдамалық тұрғыдан белгілеуді талап етті.
Осындай күрделі өтпелі кезеңде бәсекеге қабілетті ауыл шаруашылығы өндірісінің өсуін қамтамасыз етуді және ауыл шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерінің өндірісін тұрақтандыруды көздеген Ауыл шаруашылығын дамыту бағдарламасы іске асырылды. Агроөнеркәсіптік кешендегі жағдайдың біршама тұрақтанғанына қарамастан, салада өтпелі кезеңнің бірқатар проблемалары сақталып қалды. Аграрлық саладағы одан арғы экономикалық өзгерістердің қисыны сапалық жағынан жаңа өсу деңгейіне өтуді талап етті. Аграрлық сектор мен ауыл адамдарының проблемаларын кешенді шешу үшін 2003 – 2005 жылдар Ауыл жылдары болып жарияланды. Алда тұрған міндеттерді шешу мақсатында Қазақстан Республикасының 2003 – 2005 жылдарға арналған мемлекеттік аграрлық азық-түлік бағдарламасы әзірленіп, іске асырылды. Осы жылдары агроөнеркәсіп кешенінің нарыққа бағдарланған заңнамалық базасын қалыптастыру, оны халықаралық тәжірибенің нормаларына сәйкес келтіру жөнінде біршама жұмыс жүргізілді. Бағдарламаның іске асырылуы тамақ өнімдерінің негізгі түрлері бойынша елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, тиімді, бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіптік өндірісті дамыту үшін қажетті жағдайлар жасауға мүмкіндік туғызды.
Қазақстанның кәсіби Парламенті еліміздің саяси-экономикалық дамуына негіз болып отырған заңдарды дер кезінде қабылдап келеді. Ауыл шаруашылығына қатысты заң жобалары түгелдей Мәжілістің Аграрлық мәселелер комитеті арқылы өтеді. Өзім Аграрлық мәселелер комитетінің мүшесі ретінде заңдарды жетілдіруге атсалысып келемін. Ал қабылданған заңдар аграрлық саланы өркендетуге серпін берді. Парламент депутаттары Мемлекет басшысының алға қойған міндеттерін орындап, қоғамға қажетті басқа да заңдарды жедел қабылдап жүр. Күні кешеге дейін «Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2004 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» бойынша көптеген жұмыстар атқарылды. Бағдарлама шеңберінде ауылдық жерлердегі мектептердің, денсаулық сақтау ұйымдарының және мәдени ошақтардың материалдық-техникалық негізі айтарлықтай нығайып, оларды заман талабына сай жабдықтау жұмыстары жүргізілді. 2004 жылдан бері ауылдық жерлердегі даму әлеуеті жоғары елді мекендерде тұратын халық санының 2,2 есе артуы, ауыл халқының жан басына шаққандағы жылдық ақшалай табысының 3,5 есе өсуі, ең төменгі күнкөріс деңгейіндегі ауыл тұрғындары үлесінің 4,5 есе азаюы осы жұмыстардың нәтижесі.
Десек те, ауылдың айналасындағы түйткілдер әлі де жеткілікті. Соның бірі әрі бірегейі – аграрлық секторды қаржыландыру мәселесі. Бүгінгі күні ауыл халқын шағын несиелендіру шағын және орта кәсіпкерліктің көкейкесті мәселелерін шешудің және мемлекеттің дағдарысқа қарсы саясатының ең қажетті және тиімді тетіктерінің бірі болуына байланысты еліміздің экономикасында зор маңызға ие болып отыр. Шағын несиелендіру аз мөлшерде қаржыландырудың негізгі элементі ретінде дәстүрлі банктік қарыздар алуға шамасы келмейтін өте кедей «ұсақ кәсіпкерлерге» несие берумен ерекшеленеді. Ауылда халықтың 47 пайызы өмір сүреді десек, олардың 18 пайызының табысы өмір сүру деңгейінен төмен екен. Ауыл халқының кедей болуының негізгі себебі үй шаруашылығының өнімділігі мен табыстылығын арттыру үшін қаражат табу мүмкіндігінің шектеулі болуы.
Халықтың кәсіпкерлігін дамытуды қолдаудың біртұтас мемлекеттік жүйесіндегі тиімді құрал ретінде Ауыл шаруашылығы министрлігі тарапынан «Ауыл халқын шағын несиелендіру жүйесін ұйымдастыру» бюджеттік бағдарламасы дайындалды. Бағдарламаны жүзеге асырумен 2005 жылдан бастап «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ айналысады, бұл – акцияларының 100 пайызы мемлекет иелігіндегі қаржылық институт. Бюджеттік бағдарламаның әлеуметтік бағытын ескере отырып, шағын несиелер халықтың нысаналы топтарына: табысы өмір сүру деңгейінен төмен және табысы орташа үй шаруашылықтарына беріледі.
Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметі бойынша, 2005 жылдан 2011 жылғы 1 қыркүйекке дейін қордың филиалдары және қордың қатысуымен құрылған ШНҰ арқылы 23,0 млрд. теңге сомасында 73,8 мың шағын несиелер берілді. Бұл табысы орташа және орташадан төмен үй шаруашылықтарының 4,5 пайызын қамтуға және 51,0 мыңға жуық жұмыс орнын ашуға мүмкіндік берді. Дегенмен де, ауылдағы кәсіпкердің жұмысын жандандыру мақсатымен беруге тиісті несиелердің қызығын бүгінгі күні тек саудагерлер көруде. Біз бүгінде тауар өндірушілерге емес, тауар сатушыға жағдай жасап отырмыз. Бөлінген қаржыны тауар өндірушіге беруді қамтамасыз ету қажет.
Ауыл шаруашылығын жандандыру шараларының бірі ретінде Қазақстанның индустрияландыру картасының жалпы құны 139,1 млрд. теңгені құрайтын, 7,0 мыңнан аса жұмыс орнын ашатын агроөнеркәсіптік кешен саласының 140 инвестициялық жобасы іске асырылып жатқанын атап өткен жөн. Белгіленген жобалардан республикалық индустрияландыру картасына – 32 жоба және аймақтық индустрияландыру карталарына 108 жоба бөлінеді. Аталған жобалар «ҚазАгро «ҰБХ» АҚ еншілес акционерлік қоғамдарының қаржысы, жоба бастаушыларының жеке қаржысы, екінші деңгейлі банктердің несиелері және заңнамамен рұқсат етілген көздер есебінен қаржыландырылады. Ауыл шаруашылығы министрлігінің берген ақпаратына сүйенсек, мал шаруашылығында құны 60,7 млрд. теңгені құрайтын 46 жоба, қайта өндеу саласында құны 42,5 млрд. теңге болатын 58 жоба, өсімдік шаруашылығында құны 22,8 млрд. теңгелік 32 жоба, балық шаруашылығында 0,7 млрд. теңгенің 3 жобасы, су шаруашылығында 2,5 млрд. теңгенің 1 жобасы жүзеге асырылуда.
Азаматтардың денсаулық жағдайын жақсарту және ауыл тұрғындарын ауыз сумен қажетті мөлшерде және кепілді қамтамасыз ету мақсатында ел Үкiметiнiң 2002 жылғы 23 қаңтардағы №93 қаулысымен 2002 – 2010 жылдарға арналған «Ауыз су» бағдарламасы бекітіліп, жүзеге асырылды. Аталған әлеуметтік мәселені түбегейлі шешу үшін Үкімет 2011 – 2020 жылдарға арналған «Ақ бұлақ» бағдарламасын қабылдады. Бағдарламада 2020 жылға қарай орталықтандырылған сумен ауылдық елді мекендердің 80 пайызын, қалаларда 100 пайызын қамтамасыз ету көзделіп отыр.
Алайда, еліміздің агроөнеркәсіптік кешенінде әлі де болса, бірқатар кемшіліктер бар, олар – саланы құрылымдық-технологиялық жаңғырту қарқынының төмен болуы, нарықтық инфрақұрылымның жеткіліксіз дамуы, ауыл шаруашылығы өндірісінің ұсақ тауар болып келуі, саланың қаржылық тұрақсыздығы, саланы дамытуға тартылатын жеке инвестициялардың жеткіліксіздігі, білікті кадрлардың тапшылығы. Сонымен қатар, саланың инвестициялық қызметіне әсер еткен қаржы, ал одан кейін азық-түлік дағдарысы қосымша проблемалар тудырды. Бүгінгі күні алдымызда үлкен жауапты міндет тұр, ол – экономиканың аграрлық секторын сапалы да жаңа даму деңгейіне көтеру, сол арқылы оның бәсекеге қабілеттілігінің жоғары болуын қамтамасыз ету. Бұл, әсіресе, Ресей, Беларусь елдерімен кедендік бірігу жағдайында, ал кейіннен Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіру кезінде өзекті болып табылады.
Ауылды өркендету туралы сөз қозғағанда өңірлердегі тарихи мекендеріміз жайлы айтпай кетуге болмайды. Тарихымызды дәріптеп, туризмді дамыту арқылы да ауылдық жерлердің жағдайын жақсартуға болады. Мысалы, Сарайшық тарихи-мемориалдық кешенінің салынуы қазақ халқының астанасының көш басында Сарайшық қаласының тұрғанын тағы бір растап, ұлтымыздың тарихи тамырының өте тереңде жатқанын, елдігіміздің салтанатын көрсетеді. Бұл жастарға тағылым, өзгелерге сабақ болуға тиіс.
| | скачать работу |
Другие рефераты
|