Баға саясаты

Максимальды баға с±раныммен анықталады десек, ал минимальды - шығындарға байланысты болса, фирманың орта диапазондағы баға қоюына бєсекелестердің бағалары жєне олардың нарықтық реакциялары ықпалын тигізеді. Фирма µз бєсекелестерінің тауар сапасын жєне бағасын білуі қажет. Оны бірнеше тєсіл арқылы орындауға болады. Фирма тауарларды µзара жєне баға жағынан салыстыру ‰шін µз µкілдеріне салыстырмалы сатып алу жасаңдар деп тапсырма беруіне болады. Онда бєсекелестердің прейскуранттарын алдыруына, олардың қ±рылғыларын сатып алып бµлшектеуіне болады. Ол бєсекелестер тауарының сапасын жєне бағасын қалай қабылдайтындығы туралы сатып алушылардың пікір айтуын с±рауына болады.

Баға белгілеу єдісін таңдау. С±раным графигін, шығынның есептеу сомасын жєне бєсекелестер бағаларын білгеннен кейін, фирма µз тауарына баға белгілеуге даяр деуге болады. Б±л баға табыс келтірмейтін µте тµмен жєне с±раным қ±растыруға кесірін тигізетін µте жоғары баға аралығында болады. М‰мкіншілігінше, ең тµмен баға µнімнің µзіндік қ±нымен анықталса, максимальды - баға фирма тауарының қайсыбір бірегей қ±ндылығымен анықталады. Бєсекелестер тауар қ±ны жµне алмастыру тауарлары фирма баға тағайындағанда ±станымға алуға керекті орта баға деңгейін кµрсетеді.

Фирмалар баға тағайындау проблемасын шешу ‰шін ең кем дегенде осы ‰ш ‰ғымның бірін ескеретін баға есептеу єдісін пайдаланады. Фирма таңдалынып алынған єдіс нақтылы бағаны д±рыс санауға м‰мкіншілік береді деп сенеді. Баға тағайындаудың келесі єдістері бар: “орташа шығын плюс табыс”;  шығынсыздықты талдау жєне мақсатты табысты қамтамасыз ету; бағаны тауардың қ±ндылығын сезіну арқылы тағайындау; бағаны к‰нделікті баға деңгейі негізінде тағайындау;  бағаны жабық сауда негізінде тағайындау.

Бағаны “орташа шығын плюс табыс” єдісімен есептеу. Баға тағайындаудың ең жай тєсілі - тауардың µзіндік қ±нына қосымша қ±н қосу. Т±рмыс-электр қ±ралдарын сатушы µндірушіге єр тостер ‰шін 20 долл. тµлеп, оның қ±нына 50% қосымша баға қосып, оны 30 долл. сатуына болады. Бµлшек сауда сатушысының б±л жолғы валдық табысы 10 долл. болады. Егер д‰кеннің ж±мысын ±йымдастыру шығыны єр сатылған тостер ‰шін 8 долл. болатын болса, онда сатушының таза табысы 2 долл. болады.

Тостерді µндіруші де бағаны тағайындағанда “орта шығын плюс табыс” єдісін пайдаланған болуы керек. Егер бір тостерға деген µндіріс шығыны 16 долл. тең болса, бµлшек сауда сатушыларына 20 долл. сатқан кєсіпкер 25 % қосымша қ±н қосқан болатын. Қ±рылыс компаниялары ж±мыс ж‰ргізу ±сыныстарын жобаның толық қ±ны плюс табысқа стандартты қаржы бµлуді ±сынады. Заңгерлер жєне басқа ерікті мамандық адамдары бағаны µз шығындарына стандартты қосымша қ±н қосу арқылы белгілейді. Кейбір сатушылар, сатып алушылардан µздерінің шығындар сомасы плюс белгіленген ‰стеме баға қосатынын айтады. Аэроғарыш компаниялары ‰кіметке тауарлар ±сынғанда тап осы єдіспен бағаны есептейді.

‡стеме баға тауар т‰рлеріне байланысты кең шектелген т‰рде µзгеріп отырады. Міне, бірқатар ємбебап д‰кендердің типтелінген ‰стеме бағалары (µзіндік қ±нына емес, бастапқы бағасына): темекі б±йымдары - 20%, фотокамералар - 28 %, кітаптар - 38%, єйел киімдері - 41%, кµйлек безендіргіштері - 46%, єйел бас киімдері - 50%. Бµлшек бакалей саудасында кофеге, консервіленген с‰т µнімдеріне жєне қантқа қосатын ‰стеме баға шамалы болса, тоңазытылған азық-т‰ліктерге, желеге жєне бірқатар консервілерге ‰стеме баға жоғары болады. ‡стеме баға шегі µте кең болады. Мысалға, тоңазытылған азық-т‰ліктер категориясында бµлшек саудадағы ‰стеме баға 13 % тен 53 %-ке дейін жетеді. ‡стеме баға айырмашылықтары тауар бірліктері айырмашылық қ±ндарын, сауда кµлемін, тауар қорларының айналымын жєне µндірушілер маркасымен жекеменшік маркалары арақатынастарын кµрсетеді.

Дегенмен, ‰стеме баға негізінде бағаны есептеу єдісі бірқатар себептерге байланысты қарапайымдылығын жоймаған. Біріншіден, сатушылар с±ранымнан гµрі шығын туралы кµбірек біледі. Бағаны шығынға байланыстыру арқылы сатушы баға тағайындауды µзі ‰шін жеңілдетеді. Ол с±ранымның толқуына байланысты бағаны жиі µзгертпейді. Екіншіден, егер баға тағайыңдаудың осы єдісімен саладағы барлық фирмалар пайдаланатын болса, олардың бағасы кµбіне ±қсас болады. Сондықтан баға бєсекелестігі минимумға т‰седі. ‡шіншіден, “Орташа шығын плюс табыс” есептеу єдісін кµпшілік сатып алушылар ‰шін де жєне сатушылар ‰шін де єділ деп санайды. С±раным жоғары болған жағдайда сатушылар сатып алушылардың есебінен кенеліп байымайды жєне сонымен қатар ж±мсалған қорына єділ табыс нормасын алуға м‰мкіншілігі бар.

Бағаны, шығынсыздықты талдау жєне мақсатты табысты қамтамасыз ету негізінде есептеу. Шығындар негізінде баға тағайындаудың тағы бір єдісі есептеу арқылы мақсатты табыс келтіру болып саналады. Фирма µзіне қажетті табыс кµлемін қамтамасыз ететін баға қоюға тырысады. М±ндай єдісті “Дженерал моторс” компаниясы қолданады. Ол µз автомобильдеріне баға белгілегенде, ж±мсалған капиталға 15-20 % пайда келтіруге тырысады. Б±л єдісті табыс норма мµлшері шектелетін коммунальдық қызмет кєсіпорындары да пайдаланады.

Мақсатты табыс алуды есептеу арқылы баға белгілеу єдісі шығынсыздық графигіне негізделеді. Мұндай графикте жалпы шығындар жєне сату кµлемі деңгейінің єрт‰рлі жағдайындағы жалпы т‰сім кµрсетіледі. ¤ткізу кµлеміне қарамастан т±рақты шығындар 6 млн. долл. тең. Валдық шығындар (т±рақты жєне µзгермелі шығындар сомасы) µткізудің µсуіне байланысты µсіп отырады. Валдық т‰сім ирегі нµл отметкасынан басталып сатылған тауар даналарының µсуіне байланысты бірте-бірте жоғарылайды. Валдық т‰сім ирегінің тік - еңкістігі тауар бағасына байланысты. Біздің мысалымызда тауар данасының бағасы 15 долл. тең (800 мың сатылған тауар данасынан т‰сетін 12 млн. долл).

М±ндай бағада шығынсыздықты қамтамасыз ету ‰шін, демек, валдық шығынды т‰сіммен µтеу ‰шін, фирма кем дегенде 600 мың тауар данасын сатуы керек. Егер ол 2 млн. долл. валды табыс тапқысы келсе, кем дегенде 800 мың дана тауардың єрқайсысын 15 долл. сатуы керек. Егер фирма µз тауарына жоғары баға алатын болса, єр данасы 20 долл. делік, онда мақсатты табысты табу ‰шін соншама кµп тауар данасын сату міндет емес. Дегенмен, м±ндай жоғары бағада нарықтағы сатып алу м±ндай кµлемде болмауы м‰мкін. Кµп нєрсе баға бойынша с±ранымның икемділігіне байланысты болады, бірақ ол шығынсыздық графигінде кµрсетілмейді. М±ндай баға тағайындау єдісі фирманың µр т‰рлі баға варианттарын, олардың шығынсыздық деңгейіне жетуге, мақсатты табыс табуда қажетті µткізу кµлеміне ықпалын талап етеді жєне тауардың єрбір баға м‰мкіндігі ‰шін осы аталғандардың ықтималдылығын талдау керек.

2.2 Бағаны тауардың қ±ндылығын сезіну негізінде белгілеу.

Фирмалардың кµпшілігі бағаны есептегенде µз тауарларының қ±ндылығын сезінуден бастағанды д±рыс деп санауда. Олар баға тағайындаудың негізгі факторы сатушының шығыны емес, сатып алушының қабыл алуы деп санайды. Сатып алушылардың ±ғымында тауардың қ±ндылығын қ±растыру ‰шін олар µздерінің маркетинг кешенінде бағасыз єрекеттер єдістерін пайдаланады. Б±л жағдайда баға тауардың маңыздылық қ±ндылығын сезінуге сєйкес болуы керек.

Єр т‰рлі орындарда пара-пар тауарларға  єр т‰рлі баға бекітеді. Бір чашке кофе алма пирогімен қоса т±тынушыға аптека-дємханада 1,25 долл., жан±я ресторанында - 1,50 долл., қонақ ‰й кафесінде - 1.75 долл., нµмірге єкеліп берсе - 3 долл. жєне сєулетті ресторанда - 4 долл. т‰седі. Келесі деңгейдегі мекеме бағаны одан да гµрі жоғары қоюы м‰мкін, µйткені оның атмосферасы тауарға қосымша баға қосады.

Баға тағайындаудың негізіне тауардың маңыздылық, қ±ндылығын сезіну єдісін пайдаланушы фирмаларға т±тынушылар ±ғымында бєсекелестер тауарлары туралы қандай қ±ндылық т‰сініктер барын білуі керек. ¤ткендегі мысалда т±тынушылардан сол бір кофемен пирогқа єр т‰рлі жағдайда қандай баға тµлеуге дайын екенін с±рап білген жµн болар еді. Кейбір жағдайда сатып алушыдан тауарға қосымша ±сынылатын єрбір пайдалы ±сыныс ‰шін қанша ақы тµлеуге дайын екенін с±раған жµн.

Егер сатушы, сатып алушының мойындаған тауардың маңыздылық қ±ндылығынан артық с±райтын болса, фирма µткізуі м‰мкіншіліктегіден тµмен дµрежеде болады. Кµптеген фирмалар µз тауар бағаларын жоғары қоятындықтан олардың нарықта µтуі µте нашар. Басқа фирмалар керісінше µз тауарларын тµмен бағалайды. М±ндай тауарлар нарықта жақсы µтеді, бі

1 2 3 4 5 След.

скачать работу

Отправка СМС бесплатно