Баға тұрақтандыру
тқы экономикалық қызметтің ырықтануы жағдайында валюта түсімдерінің негізгі көлемі кәсіпорындардың меншігінде болады. Алайда халықаралық қатынастарға мемлекеттің қатысуы және ұлттық валюта - теңгені нығайту үшін бүкіл ел ауқымында да, сондай-ақ Қазақстан Республикасы құрамындағы әкімшілік-аумақтық құрылымдар деңгейінде де орталықтандырылған валюта қорлары құрылады. Ұлттық валюталық жүйенің шегінде ХВҚ арқылы мемлекет аралық реттеу объектісі болып саналатын валютамен жасалатын операцияларға шек қою, яғни валюталық шектеу енгізілуде.
2.2. Баға, сұраныс және ұсыныс
Бағаны тұрақтандыруда бағаға әсер ететін сұраныс пен ұсыныс ұғымдарына мән берілуі қажет. Әр түрлі тауарлардың бір бірінен сұраныс пен ұсыныстың бағаның өзгеруіне жауап беру деңгейімен ерекшеленеді.
Бұл жерде көңіл аударатын негізгі мәселе сатып алушылардың сатушыларға төлейтін ақшасының жалпы сомасы болып табылады. Сатушының жалпы саудадан түсіргені барлық уақытта бағаны сатылған тауардың санына көбейткенге Р х О тең.
Нарықтағы сұраныс көлемінің баға төмендегенде қандай мөлшерде өсетіндігі немесе баға өскенде кемитіндігі бағаға байланысты сұраныстың икемділігінің дәрежесін сипаттайды.
Сұраныс икемділігінің бағаға байланысты коэффициенті Еd былайша анықталады:
ΔQ ΔР
  Еd= : ;
Q Р
Сұраныстың икемділігі туралы пайымдаулар жалпы бағаның ұсынысқа әсерін талдағанда да қолдануға болады. Ұсыныстың икемділігі ол нарыққа шығарылған тауарлардың санының бәсекелік бағаның салыстырмалы өзгеруіне сәйкес салыстырмалы өзгеруінің көрсеткіші. Ұсыныстың икемділік коэффициенті Еs:
ΔQ ΔР
Еs= : ;
Q Р
Немесе жоғарыда айтылған ойларды арнайы математикалық модельдеу үлгісінде жанама сызықтармен сипаттауға да болады. Бұл әдістер бағаны тұрақтандырудың сенімді әрі алдын ала бірнеше мерзімге дейінгі уақыттарды қамтиды. Енді джәл сондай математикалық модельдеудің үлгісінің алгоритмі ұсынылады: f(x)=0 түріндегі өрнек x= j(x) түріне ауыстырылады .
Мысалы: 
Алғашқы жанасу есебінде x0 мына аралықтағы[a; b] кез келген нүкте алынады. Бұдан әрі процесс мынадай сұлбада іске асырылады:x1 = j(x0)
x1 = j(x0)
x2 = j(x1)
x3 = j(x2)
Жоғарыдағы теңдіктерді ескере отырып, мынадай жалпы өрнек құрастыруға болады:
xn+1 = j(xn)
Шешілетін өрнек мынадай шартқа негізделген:
Бұл әдісті қолдану үшін математикалық модельдеу үлгісінің мынадай реттілігі орындалады:  .
Алгоритмнің блок – сызбасы:
Басталуы
x0, e
x=f(x0)
Да
x0 = x
x, F0
соңы.
Экономикалықтеориядабаға тұрақтандырудыңмонетаристікбағытыақшаныңсандықжағынаерекшеназараударадыда, өндірістіұлғайту, еңбекөнімділігі, тауарқұныдегенкатегорияларжайынақалады.
Монетарлықтеориялардыңбірнешеуінетоқталайық: мысалыағылшынэкономистеріА.Маршаллжәнетағыбасқаларымынадайтеңдікұсынады: Ms - kPY, мұндағыMs - ақшаныңноминалдысаны, k - табыспенқажеттіақшапропорциясы(тұрақтыдепесептеледі); Р- бағаныңабсолюттідеңгейі; У- нақтытабыс. ЕгерКменУтұрақтыболсаақшаұсыныстыңсаны( Ms ) бағаның(Р) өсуінеәкеледі. Ақшатуралынеоклассикалықтеориядаақшағасұраныс (МВ-КРУ) жоғарыдағыформулағажақынанықталады. Бірақбұлтеорияныжақтаушыларнарықжағдайындағытепе-теңдіктібілдіретінформуланыұсынады: Ms -МД- яғнинарықтаақшаныұсыну( Ms ) оғандегенсұраныспентеңболатынынасенеді. Үстіміздегіғасырдың30-шыжылдарындағыкапиталистікелдердітүгелқамтыған"ұлыдағдарыстан" шығарғанДж.Кейнсақшаныжинап, сақтаудыңүшпсихологиялықкөзінекөңілаударады: іскерлікүшін, алыпсатарлықжәнесақтық, болашақүшінақша. СөйтіпақшағасұраныстыКейнсбылайкөрсетеді:
МД-МД1+МД2=L1(У)+L2(r-r)
мұндағы:
МД1- іскеқалдырылғанақшағасұраныс;
МД2
| |  скачать работу |
| 
