Боливия

Боли́вия (ис. Bolivia, Үлгі:Lang-qu, Үлгі:Lang-ay, Үлгі:Lang-gn), ресми атауы — Көпұлтты Боли́вия мемлекеті (ис. Estado Plurinacional de Bolivia [esˈtaðo pluɾinasjoˈnal de βoˈliβja]) — Оңтүстік Американыңорталығындағы мемлекет.

Боливия солтүстігінде және солтүстік-шығысында Бразилиямен, оңтүстік-шығысында — Парагваймен, оңтүстігінде — Аргентинамен, оңтүстік-батысында және батысында — Чили және Перумен. Теңізге шығатын жолы Чили 1879 жылы Антофагаста портың басып алғаннан кейін жоқ.

Тарихы

Толық мақаласы: Боливия тарихы

• 1532—1538 — қазіргі Боливия территориялары Франсиско Писарро мен Диего де Альмагро бастаған испандық конкистадорлар жаулап алады.
• 1542—1776 — Испандық вице-патшалығы Перу Жоғарғы Перу атымен. Боливия аймағы испандық помещиктерге бөлініп берілді. Үндістер энкомьенда жүйесіне қосылды.
• XVI—XVII ғасырлада — боливиялық Потоси қаласы Патшалық Аудиенциясы Чаркас құрамында Кәрі Әлем мен Жаңа Әлемнің тұрғыны бойынша ең ірі қаласы (160000 тұрғын) әрі ең ірі әлемдік өндырыс орталығы болған^[1](во времена разработки серебряных рудников).^[2]

Потоси қаласы

• 1776—1810 —испандық вице-патшалық Рио-де-Ла-Плата құрамында.
• 1825 — Жоғарғы Перу тәуелсіздік жариялауы. мемлекет Боливия деп Симона Боливара есімімен аталып кетеді.
• 1879—1883 — Чилимен Екінші Тынықмұхиттық соғыс, жеңіліспен аяқталып Тынық мұхитқа шығатын аймағынан айрылады және Атакама шөліндегі селитра кен орнынан да айрылады .
• 1903 жыл — қарашаның 17 Бразилиямен оған Акри штатын беру туралы келісімге қол қойылады.
• 1932—1935 жыл — Чако-Бореаль мұнай кен орны үшін Парагваймен болған сәтсіз Чак соғысы.
• 1952 жыл — Виктор Пас Эстенсоро үкіметі қалайы өндірісін мелекеттендіруді бастатқан Боливия революциясы.
• 1964 жыл — генерал Рене Баррьентосом Ортуньо бастаған әскери төңкеріс. Кейінірек, 1966 жылы, Рене Баррьентос Ортуньо конституция бойынша президент болып сайланады.
• 1966—1967 жыл — Эрнесто Че Гевара партизандар тобымен басқаратын үкіметті құлату мақсатында көтеріліс ұйымдастырады. 1967 жылы қазанда АҚШ ОББ белсенді көмегімен үкімет армиясы Че Гевара жасақтарын жояды.
• 1969 жыл — президент Рене Баррьентос Ортуньо авиаапатта өледі. Қыркүйектің 26 әскери төңкеріс нәтижесінде генерал Альфредо Овандо Кандиа билікке келеді.
• 1970 жыл — 7 октября в результате военного переворота к власти приходят левонастроенные офицеры во главе с генералом Хуаном Хосе Торресом
• 1971 год — 21 августа происходит военный переворот (187-й по счету с 1825 года), возглавляемый полковником Уго Бансером Суаресом.
• 1978 год — Отставка Уго Бансера. Новый президент Хуан Переда Асбун свергнут 24 ноября военными-конституциналистами во главе с генералом Давидом Падильей Арансибиа. Он назначит проведение всеобщих выборов на 1979 год
• 1979 год — на всеобщих выборах 1 июля ни один из кандидатов не набрал необходимого количества голосов. 8 августа военные передают власть временному президенту Вальтеру Геваре. 1 ноября власть захватывает полковник Альберто Натуш, однако встретив всеобщее сопротивление, отказывается от власти. 17 ноября новым президентом впервые в истории страны становится женщина — Лидия Гейлер Техада
• 1980 год — на всеобщих выборах 29 июня побеждает кандидат левых сил Эрнан Силес Суасо. 17 июля армия совершает переворот, к власти приходит генерал Луис Гарсия Меса. В стране начинается гражданская война.
• 1981 год — 4 августа диктатура Гарсия Месы свергнута в результате конфликта в вооруженных силах. Президентом становится генерал Сельсо Торрелио
• 1982 год — 19 июля в условиях обостряющегося кризиса президент Сельсо Торрелио передает власть генералу Гидо Вельдосо. Тот собирает избранный в 1980 году Национальный конгресс и 10 октября передает пост президента Эранану Силесу Суасо
• 2003 год — т. н. «Газовая война», серия массовых протестов и уличных беспорядков, основным требованием участников была национализация газовой промышленности и переход контроля за её развитием в руки государства.
• 10 июня 2009 года — Президент Боливии Эво Моралес Айма подписал декрет, согласно которому Боливия получила новое официальное название «Многонациональное Государство Боливия»^[3]

Мемлекеттік құрылымы

Республика. Мемлекет басшысы мен үкімет басшысы — президент, 5-жылдық мерзімге халықпен сайланады. 2006 жылдың қаңтардың 22нен — Хуан Эво Моралес. Президент үкіметті басқарады, министрлер кабинетін тағайындайды, қарулы күштер жоғарғы басшысы бойлып табылады.

Сайладу жай көп дайуыс жинаған үміткер (50 %дан астам) президент деп танылады. Одан да анықтала алмаса парламент біріккен отырысында басым дауыс жинаған екі үміткердің бірін таңдайды.

2009 жылғы қаңтарда референдума нәтижесінде конституцияға өзгеріс енгізіліп (үндістерге айрықша құқық пен экономикаға мемлекеттік бақылау жайлы) кезекті президенттік және парламент сайлаулары мерзімінен бырын, 6 желтоқсанда 2009 жылы өткізілді. Моралес екінші рет сайлауға қатысуға рұқсат алып сайлауда айқын жеңіске жетті (60 %дан артық дауыс жинап).^[4]

Екі-палаталы парламент — 36 сенатор және 130 депутат, 5 жылға сайланады.

Саяси партиялары

2009 жылдың желтоқсанындағы сайлау бойынша:

• Социализмге қарай қозғалысы — солшыл (басында Моралесом), 26 сенатор, 88 депутат.
• Боливия үшін прогрессивті жоспар — оң-центристік, 10 сенатор, 37 депутат
• Ұлттық бірлік майданы — центристік, 3 депутат
• Әлеуметтік одақ — центристік, 2 депутат

Боливияда тағы 6 парламентте орын алмаған заңды партия бар.

Саяси жағдай

Ла-Пас қаласының орталығы, Боливияның әкімшілік орталығы

10 июня 2005 года временным главой Боливии стал Председатель Верховного суда Эдуардо Родригес (Eduardo Rodriguez), заменивший Карлоса Месу (Carlos Mesa), подавшего в отставку 5 июня.

По боливийским законам, в случае досрочной отставки президента его полномочия должны перейти главе верхней палаты парламента, в случае его самоотвода — спикеру нижней палаты. Поскольку оба действующих политика отклонили предложение занять пост главы страны, то власть принял «человек номер три» в списке — председатель Верховного суда.

Причиной отставки Карлоса Месы стали антиправительственные демонстрации, участники которых обвинили его в крахе экономики страны, а также выдвинули требования — национализация нефтяной и газовой промышленности и внесение изменений в конституцию страны.

18 декабря 2005 были проведены президентские выборы, на которых победу одержал леворадикальный кандидат Эво Моралес, возглавляющий Движение к социализму. Отрыв Эво Моралеса от ближайшего соперника Хорхе Кирога составил более 15 %. Одновременно состоялись выборы 27 сенаторов и 150 депутатов в национальный конгресс.

Эво Моралес (лақап аты Эль Эво) — Боливия тарихындағы бірінші үндіс президент. В ходе своей кампании он обещал национализировать нефтегазовую промышленность, признать недействительными контракты на разработку нефти и газа иностранными корпорациями (американской ExxonMobil, испано-аргентинской Repsol YPF, бразильской Petrobras, французской Total, британской British Gas), отказаться от уплаты внешнего долга и разрешить выращивание коки.

Эво Моралес — выходец из крестьян, представитель аймара, одного из крупнейших в Южной Америке индейских племён, друг Фиделя Кастро и Уго Чавеса, свою предвыборную кампанию построил на патриотических лозунгах, выступая с резкой критикой «американского империализма и неолиберализма».

Политическая карьера Эво Моралеса тесно связана с крестьянской борьбой. В 1997, будучи лидером Ассоциации производителей коки Боливии, он баллотировался в конгресс, чтобы защищать крестьян от властей, уничтожающих плантации коки. В парламенте проявил себя ярым антиглобалистом, постепенно перейдя к критике капитализма как такового. Позже Эво Моралес возглавил выступления крестьян, за что был лишён депута

1 2

скачать работу

Отправка СМС бесплатно