Ғашықтардың күндері (әңгіме)
иеге шыдай алмаған әз жаны шырылдап, қоя берді.
– Аа…а…а…а…а…ай! – деп айқайлағанын білді, әрі қарай не болғаны кірелі-шығалы сананың ар жағында белгісіз күйде қалды.
Көзін ашып еді, жан-жағында қаумалаған ақ халаттылар…
***
–Ойбай, өлді ау!
– Ойбай, енді қайттік, өлді-ау, өлді-ау, – деп төртінші қабаттан төмен қарай құстай ұшып түскен Зухра өз көзіне өзі таң, Чехра басын салбыратып, жерге қадала қарап отыр. Аяғы сынбады ма екен деген қаупі де сандырақ боп шықты. Төрт мүшесі дін аман екен.
Сол аралықта жиналып үлгерген көршілер де таң. Бәрінің қолдары жағасында.
– Ой, тоба, мұнысы несі екен, – деді кейбіреулері күбірлеп.
– Боже мой, – деп маңдайы мен екі иығын кезек-кезек саусақтарымен нұқыған орыс көршілері де «қалай болды мұнысы» дегендей қорыққан үрейлері басылмай бәрі қарап тұр.
– Бұның не сенің, не болды саған, – дегеннен артық сөз таба алмаған Зухра төртінші қабатқа қайынсіңлісін жетектеп, көтеріліп барады. Ләм деп аузын ашпаған Чехра үндемес ауруына шалдыққанына да үшінші айдың жүзі. Сұрағыңа жауап алу былай тұрсын тісінен сөз шықпайтын болды. Тоңғанын да, ыстықтағанын да, аш екенін де, тоқ екенін де біле алмайсың. Тіпті өзі де білмейді, сезінбейді. Психиатр, психологтарға да қаратып, молда, тәуіптерің де оқыды. Дәрілік шөптермен де емдеді. Ақырында дәрігердің шешімімен есі ауысқан деген диагнозбен жүйке ауруы ауруханасында екі айдан астам уақыт жатып шыққаны да күні кеше еді.
«Көзіңді алмай қара» деп қайын әпкесі Фатима ескертіп-ақ еді. Өзі де ескертусіз-ақ қарап отырған болатын. Газдегі шәугімін алып, шәй демдегені сол еді, балконға қалай шығып кеткенін аңғармай қалғаны. Жанынан безіп, бұл жалғаннан мақрұм қалмақ еді, онысы болмай қалды. Таң қалғанда, еш бір мүшесі жарақат алмаған. Өңі қорқыныш деген сезімнен ада. Қайта өзінің қорыққаны сонша денесі әлі дірілдеп тұр. Сездіргісі келмегенімен өңі боп-боз. Ендігі қарауылдықты күшейтіп көзін алмады. Бірақ жанына келсе зәре құты қалмай қорқады. Қанша дегенмен есі ауысқан адамға не деп болады. Өзін көтеріп балконнан тастап жібермесіне кім кепіл? Әне, тағы да жақындап келеді. Қорыққанын қанша білдірмейін дегенмен зәресі қалмайды. Ал ол тағы да сол қолына таққан сағатын көрсетті. Тағы да көзін көзіне түйістіріп ұзақ қарасты. Күндіз көзін бір алмай өзі, түнде ұйықтамай күйеуі екеуі қарауыл боп екі күнді әрең өткізді. Жазылуы қиындап барады дегенді айтып, ақыл сұрай кеткен қайын әпкесі де ауылдан келді… Әке-шешесі де емі табылмас дертке күйініп жылап отыр екен. Қолдан келер шара қайда. Бәрі ақылдаса келе қызды есі ауысқандар ауруханасына қайта апаратын болды… …Жанары суалған, өңі аппақ, мойылдай көзінің нұры қашып, қу сүйегі қалған Чехраны ауруханаға тағы да күштеп апара жатты.
Зухра бүгін кештеу тұрды. Кеш тұрмай қайтсін. Екі күнгі қорлық еңсесін езіп-ақ жіберді. Өзі жақсы көретін қайынсіңлісі Чехраның қалі жанына аяздай батып, шарасыз күйден қатты әлсіреді. Шым-шытырақ сериал түстер түн ұйқысының астаң-кестеңін шығарды. Әлде қатты шаршағанда солай болар ма екен, қайдам, түн-қараңғы ұйқының берекесі әбден кетті. Ұйықтадым дегені болмаса, басы мең-зең, даң-дұң, ал денесін біреу сабалап тастағандай ауырсынып тұрды. Болмысын белгісіз уайым басып алғандай өмірге селқос қарады. Әйтпесе әр күні ерте тұрып, айнаның алдында жарты сағаттан астам сыланып, таңғы асын да уақытында ішіп, түнде-ақ үтіктеп қоятын сәнді киімдерін киіп, бет-әлпетіне әбден қарап, жұмысқа баратын. Дағдыланған әдетінен бүгін титімтей де қалмапты. Түрі де әлем-жәлем, ойы да әлем-жәлем. Мына өмір ғой, айтуға келмейтін әлем-жәлем. Сыртқа таза ауаға шыққысы келген сияқты еді, аяғы аттап баспай қойды. Балконға шығу дәл қазір бұған ауыр дерт. Кешегі оқиғадан үрейі ұшқан жүрегі итерсең баспас. Жиналып-ақ қалған ыдыс-аяқтарды жумақшы еді, ол да мұң болды. Қолы ешнәрсеге бармайды. Тамақтану туралы сөз болу дәл қазір мүмкін емес еді. Тура бір өмір бойы нәр татпастай болып тұр. Не істерін білмеген Зухра тозығы жетейін деген қоңырала диванына сылқ етіп отыра кетті. Екі қолымен жүзін жауып, шынтағын санына батыра отырған оның бойын белгісіз бейшаралық басты. Еңіреп жылайын деп еді, жылай да алмады. Қазақтың «құсалық» деген сөзін осы сәтте толық ұқты. Қандай қиын еді. Дәрменсіздіктің де дәмін сезді. Жалған дүниенің жалғасы қашанғы отырғызсын. «Жұмыстан бүгін тағы қалдым-ау», – деді де, біреу иығынан итергендей боп телефонға барды. Бүгін де жұмысқа бара алмайтынын айтты. Олар да адам, түсіністікпен қарады. Тұтқаны қоя бергені сол, есіктің қоңырауы шыр ете қалды. «Кім болды екен»,– деп есікті ашып еді, алыста тұратын әпкесі екен. Қуанғаны сонша «Әпке!» деп айғайлап жіберді. Әпкесі «әбден сағыныпты ғой», – деп ойлағаны сол құшақтаған күйі еңіреп қоя берді.
– Ойпырмай, мұнысы несі, тыныштық па, – деді Роза сасқалақтап. – Тыныштық, тыныштық, өзіңізді көргенге қатты қуанғаным ғой, кіріңіз, кіріңіз, – деді ілтипат көрсетіп. Сынаптай сырғып, сәтте құбылатын адамның көңіл-күйін қойсаңшы. Үй-іші, туған-тумаластардың аман-саулығын сұрасты.
– Ой, сағат он екіден өтіпті ғой, – деп шиенің суреті салынған ақ шәугімін газге қойды. Шәй үстіндегі әңгіменің жалғасы кешегі оқиғаға ұласты. Мүмкін келген бетте айтпас та еді, әпкесі:
– Түрің солыңқы ғой, бір жерің ауырып жүрген жоқ па, – деп сұрамағанда.
– Аурудан да жаман болдым ғой,– деді іштей күрсініп.
– Ойбуүй, обал болған екен ау, ә, – деді тыңдап болған әпкесі терең күрсініп. Қапелімде еш нәрсеге түсінбей қалған Зухраның «неге» деген сұрағы ойланбай-ақ қойыла салды.
– Неге дегені несі? Жасы қаншада дедің? – деп қайта сұрады.
– Он сегізде
– М…м…м…м! Бұл тегін емес. Ол біреуге ғашық болған ғой.
– Иә, иә! Ауылдағы Тахир дегенді жақсы көретін еді.
– Ол қазір қайда?!
– Ресейдің бір қаласында дейді. Ол жаққа қандай шаруамен кетті. Чехраның әке шешесі рұхсат бермеген соң көрмейін де, күймейін де деген сияқты.
– Сонда шын сүйсе қолынан ұстап кете бармады ма?
– Ойбай, ол дегенің өлімнен күшті ғой!
– Жігіт солай кетті деңдер!
– Жігіт кеткесін қыз он күн төсек тартып жатыпты. Денесі қызып, ара арасында сандырақтап әрнені айтқан көрінеді.
– Қиын жағдай болған екен онда.
– Иә, иә! – деп Зухра бетін басып, ботадай боздап көп жылады.
– Қой енді!
– Енді не істесек екен, ә?
– М…м…м,– деп Роза біраз дастарханға тесіле қадалып қалды. М… м…м, –деді тағы ыңырана ойдың тұңғиығын шолып. – Ләйлі-Мәжнүнді оқып па едің?
– Оқымаппын!
– Мәжнүн деген сөзді білесің ғой?!
– Иә, есі ауысқан деген сөз
– Мәжнүн ғашықтық дертінен есі ауысқандықтан Мәжнүн болып солай аталып кеткен.
– А- а, солай ма?
– Солай
– Чехра да соның күйін кешкен екен-ау.
– Қойыңызшы?!
– Дәл солай, – дегені сол Зухраның көзінен жас тағы да парлай бастады. – Бейшара қыз-ай, қалай аңғармағанбыз. Не деген адам едік. Тым болмаса сіз түсінетін шығарсыз деп, маған қайта- қайта сағатын көрсеткен екен ғой.
– Сағаты несі?
– Жігіті берген екен
– Оны да білетін бе едіңдер?
– Иә?
Бір жағын космосқа ұшырып, бір жағын есек арбамен итіңдетіп қойған мына заманда не болмайды. Көшеге безіп, ардан аттап, әке-шешесін таптап, жезөкшелікпен айналысып жатқан мына ғасырда осындай инабаттылықтан алыстап көрмеген, етегін жел түртпеген хас сұлулардың, саф көргенділердің болуы әрине заңдылық. «Жеңіл ойлы» қыздар дейтін бар. Демек, жеңілдің антонимі ауыр, ойдың ауырлығы – ақылдың көптігі. Ақылдың көптігі – тартар жүктің көп болмасы деген осы. Ал, ғашық болу әрине екінің бірінің еншісіндегі нәрсе емес. «…Ғашық болу келсе кімнің қолынан, Әлем соған сенеді…» – дегендей (М.Шаханов). Әлем сенгені бар болсын, осы ғашықтықты өзбек қыздарының еншісіне бермей-ақ қойса болар ма екен. Өйткені өзбек қыздары «ғашықпын» сөзін әкесін айтпай-ақ қояйын, анасына айтудан бас тартады. «Ғашықпын» дегенше, ор қазып ішіне түсе салған оларға оңай тиеді. Менталитет солай. Оны Роза жақсы біледі. Қайбір жылдары жұмыс бабымен осы елде біраз уақыт тұрғанда өзі де бір ғашықты аман алып қалған болатын. Иә, екі кештің ортасында үйіне өзбек әйел жылап келген еді. Жалғыз қызының басы ауыратынын, төсек тартып қалғанына да біраз күн болғанын айтып, диагнозын көріп беруді өтінген. Көрсем көріп берейін дегені сол, қызын сүйретіп сол күні түнделетіп қайта келген. Қызының өзін қасына отырғызып, анасын басқа бөлмеге жіберді. Қызының бетіне біраз уақыт қарап отырды да:
– Сен жасырғаныңмен, мен бәрін біліп отырмын, сен біреуге ғашық болыпсың ғой – деді қызға мейірлене қарап. Қыз селк ете қалды тоқ ұрғандай. Онысы – қайдан біліп қойды дегендей сұраулы ойы, бір жағы қуанышы еді. Ұрлана ұялып қараған қызға:
– Айта бер, анаңды сол үшін басқа бөлмеге шығарып жібердім, – деген соң, қыз сөзін бастаған. Сөйтсе сүйген жігітіне бермей, жалғыз қыз болғасын, қыз үйіне күшік күйеу болып кіретін жігітке (туысқан болып келетін) ұзатпақшы екен. Сол кезде де:
– М…м…м…м, – деп ыңырана ойланып барып сөз бастаған. – Демек, сен өз жігітіңді сүйесің?
– Иә
– Бұл жігітке
| |  скачать работу |
Ғашықтардың күндері (әңгіме) |
