Өндірілген өнімнің өндірістік және толық өзіндік құнын есептеу
ын біле отырып, сатып алушыға осы өнімнің өткізілу бағасын немесе құнын анықтауға болады.
Әрине, өткізу бағасын орнатқан кезде төмендегідей басқада элементтерді ескеру қажет:
- бәсекелестер бекіткен осы сияқты өнімдердің бағасы;
- берілген өнімге сатып алушы төлеуге келісетін-баға;
- сапасы жағынан ұқсас басқа бұйымдар бағасымен салыстыру;
Мысалы, кәсіпкер өз шығындарын (тікелей және жанама) жабқысы келеді, және 20% табыс алғысы келеді:
Толық өзіндік құн 20,89 тенге
Табыс 4,18 тенге
Сату бағасы 25,07 тенге
Бұл жағдайда кәсіпкер сатудан 20% табыс ала алмағанын көруге болады. Табыс тек қана 16,8%-ды құрайды (ол 4,18 және 25,07 арасындағы қатынаспен есептелген) және табсы нормасы ( маржасы) деп аталады.
Бұл жерде есептелген баға, тек өнімді өткізуге қажетті бағаны ғана көрсетеді.
Осындай сападағы нанды фирма 22 теңгеге сата отырып ( толық өзіндік құннан жоғарырақ), фирманың жақсы табыс табуы қиынға соғады. Сондықтанда фирма өзіндік құнды осы өнімге ұқсас өнім өндірушілердікінен жоғары болмайтындай етіп, түсіруі қажет болады.
Егер өзіндік құн құрылымын қарастыратын болсақ, фирманың өндіретін наны басқа бәсекелестердікіне қарағанда дәрумендендірілген.
Фирмаға осы ерекшелікті ескеру қажет, осы ерекшелікті тұтынушыға жеткізу үшін фирма сәйкесінше ақпараттық және
жарнамалық компанияның қызметін қолдану қажет, бұл компанияның көмегімен фирма өзінің өнімінің басқа өндірушілер өнімімен салыстырғанда қосымша қаситтері бар екенін жария ете алады. Оған тұтынушыларды өзінің өнімінің бағасының жоғары болуының себебі әртүрлі дәрумендермен байытылғандығына байланысты екенін сендіру қажет.
Басқа жағдайда фирмаға басқаша стратегияны таңдау қажет болады, тіпті өндірістік шығындарды азайтып және өз өнімінің бағасын нарықтағы бағамен теңестіру үшін витаминдерден бас тартуға мәжбүр болады. Әйтпесе, оның өнімі нарықтағы бәсекелестердің өнімінен жеңілу қаупі болады.
Бұл жағдайда өнімді қандай бағамен сатуға тырысатын әр түрлі нұсқаларды қарастыру қажет.
Әрине, өнімге бағаны құн арқылы орнату тәсілінен басқа да нұсқалар бар.
Өндірістің жаңа жүйесі шаруашылық ерекшелігін, шығын дәрежесін, өнім сапасын ескере отырып дұрыс баға жүйесін жасауды талап етеді. Бірақ кәсіпорындардың өндірісін тиімділік жағынан теңестіру үшін өнім түрлерінің сату бағасына жоспарлы түрде үстеме қосылады немесе кемітіп сатуға пайыз белгіленеді. Бағаны белгілеу үшін салалық өнімнің толық өзіндік құнын алады, сонан соң оған өзіндік құннан белгіленген мөлшердегі рентабелділікті (сомасын) қосады. Сөйтіп пайданы өзіндік құнмен салыстырып дұрыс баға белгіленеді. Пайданы толық өзіндік құнан белгіленген рентабелділік арқылы есептеп шығарады. Өндірісті одан әрі дамыту үшін өнімді сатқаннан түскен ақша барлық жұмсалған шығыннан (өзіндік құннан) артып, қажетті мөлшерде пайда әкелуге тиіс.
3. Өнімнің өзіндік құнын азайту жолдары.
3.1. Еңбек өнімділігін арттыру.
Жоғарыда аталғандай еркін бәсекелестік жағдайында кәсіпорын (фирма) өндірген өнімге баға автоматты түрде орнатылады. Оған нарықтық баға қалыптастыру заңдары әсер етеді. Сонымен қатар әрбір кәсіпкер максимальді мүмкін пайда алуға тырысады. Осы жерде Өнім өндірісі көлемін өсіретін, оның толықтырылмаған нарықтағы қозғалысына әсер ететін факторлардан басқа, осы өнімді өткізу және оның өндірісіне шығындарды төмендету, өндіріс шығындарын төмендету мәселесі туындайды.
Дәстүр бойынша шығындарды азайтудың маңызды жолдарының бірі болып өндіріс процесінде тұтынылатын ресурстардың барлық түрлерін тиімді немесе эконоиды пайдалану: еңбектік және материялдық.
Өзіндік құнды азайтуда еңбек өнімділігін арттыру қажет. Еңбек өнімділігі-еңбек шығынының тиімділігін арттыру. Бұл өндіріс процесінде
жұмсалған қоғамдық еңбектің тиімділігі, нәтижелілігі, жемістілігі. Қызметкерлердің еңбек өнімділігі бір уақыт өлшемі ішінде өндірген өнімнің немесе орындалған жұмысының көлемі (мысалы, 1 сағатта 10т өнім шығарады), немесе бір өнімге кеткен уақыт (10т өнім алуға 1 сағат уақыт жұмсады) немесе ұлттық табыс мөлшерімен есептелінеді.
Еңбек өнімділігі=Жиынтық қоғамдық өнім / Жұмыс атқаратындар саны
Кәсіпорын деңгейінде:
Еңбек өнімділігі=Q (өнімнің саны)/ Т (уақыт)
Еңбек өнімділігін арттыру үшін жұмыс уақытын үнемдейтін факторларға назар аударылады. 1) жұмыс уақытын&nbs
| |  скачать работу |
Өндірілген өнімнің өндірістік және толық өзіндік құнын есептеу | 
