Органикалық реакциялардың классификациясы

Орынбасу реакциясы

Орын басу реакциясы дегеніміз (S) молекула құрамындағы атомдық топтардың басқа молекула құрамындағы атомдық топтармен алмасуы.

R-СН₃ + С1₂ → R-СН₂С1 + НСІ — хлорлау реакциясы

R-СН₂СІ + AgNO₃ → R-СН₂NO₂ + AgСІ↓-нитрлеу

Қосылу реакциясы

Қосылу реакциясы дегеніміз (А) қанықпаған молекуладағы π-байланысы үзіліп, екі атом немесе екі атом тобының қосылуы. Байланыстың үзілуі гомолитикалық та, гетеролитикалықта жолмен жүруі мүмкін, демек қосылу реакциялары әрі радикалдық, әрі иондық сипатта болады.

СН₂= СН₂ + Н₂ →СН₃ - СН₃  гидрогендеу реакциясы

R-CH=CH₂ + HBr → R-СHBr-CH₃ гидрогалагендеу

Айырылу реакциясы

Айырылу реакциясы дегеніміз (Е элиминирование) молекула кұрамынан жай не күрделі заттың бөлініп шығуы. Бұл реакциялар көбінесе гетеролитикалық жолмен жүреді.

Тотығу-тотықсыздану

Қарастырылған үш типтен басқа органикалық химияда тотығу, тотықсыздану және қайта тотықтану реакциялары жүреді. Тотығу молекуланың тікелей отегімен әрекеттесуі, немесетотықтырғыш әсерінен сутегін жоғалту.

Тотықсыздану молекуланың сутекті қосып алуы немесе оттегіні беліп шығаруы.

R – CHO + H₂ → R-CH₂OH

R-CH₂NO₂ + 3H₂ → R-CH₂NH₂ + 2H₂O

Қайта топтану реакциясы

        Қайта топтану реакцияларына   барлық  изомерлену реакциялары жатады. Молекуланың құрам бөліктерінің байланысу тәртібіңің езгеруіне немесе олардың кеңістікте орналасутәртібінің өзгеруінен болатын реакциялар, реакцияға түскен зат пен реакциядан шыққан зат құрамы бірдей болады.

СН₃- СН₂-СН=СН₂ ↔  СН₃-СН=СН-СН₃

Бутен-1                        Бутен-2

Кейде бір изомердің екіншіге айналуы тек бір атомның орнын ауыстыру арқылы болады, мұндай құбылысты таутомерия деп атайды.

скачать работу

Отправка СМС бесплатно