Орман зиянкестердің санының динамикасындағы энтомофагтар және олардың рөлi. Энтомофагтардың жалпы сипаттамасы

Энтомофагтар — бұл зиянкестемен қоректенетін құрт-құмырсқалар. Олар қоректену және өмiр сүру әдiсі бойынша жыртқыш  және арамтамақтарға бөледi. Жыртқыш дернәсілдері өз өмірінде зиянкестерлердің бір түрін қырып жояды, құрт- құмырсқа түрлердің және систематикалық топтардың көбінде ересектері де белсенді жояды. Паразит дернәсілдері, бір құрт-құмырсқа түрі арқасында дамиды.

Жыртқыш құрт-құмырсқалардың 16 отряд және 167 тұқымдастарда  тіркелген.

Жыртқыштардың тобын садағасы бар олардың байланысының дәрежесi облигаттық және факультативтiк жыртқыш аңдарға бөлуге болған құрт-құмырсқалар ксилофильные құрайды. Олардың көп бөлiгi қатты қанаттыларға жатады.

Мысалы, жыртқыштардың тұрақты қоректену әдiс бойынша шағын топқа облигаттық  қоңыздардың тұқымдастарының көп өкiлдерi жата алады- пестряктер   (Cleridae ), олардың бір бөлігі (мысалы, Thanasimus өкілінің түрі ) өзінің дамуымен қабық жегіш қоңыздармен байланысты (Scolytidae), көбінесе қылқанды ағаштар тұқымдастарында дамиды; басқалары, олардың дернәсілдері  жапырақты ағаштардың қабық астында дамиды, мысалы, Clerus mutillarius — имаголық қоңыздар кезеңдерiмен трофика дернәсілдері кезеңiнде көбiнесе байланысты — ағаш кесушiлер және капюшонниктер; Tillus тегiнiң түрлерi, және әсiресе T. elongatus   олар әдетте кебiртiк ағашта дамиды , қоңыз-қайрақшылармен (Anobiidae)  көбiнесе қоректенеді,  олар капюшонниктердiң (Bostrichidae )  энтомофагтары ретінде көрсетiлген.

Облигаттық жыртқыштарға кейбір стафилинов қоңыздарын немесе қысқақанаттыларды жатқызуға болады. Қоңыздар өкілдері – Nemozoma немесе Temnochila тұқымдасынан қалқаншалар, сонымен қатар Niponius тұқымдасынан карапузик қоңыздары (Histeridae). Облигаттық жыртқыштар санына мысалға, Lacon, Denticollis и Harminius тұқымдасынан кейбір шыртылдауық дернәсілдерін жатқызуға болады.

Факультативті жыртқыштарға жырқышттық өмір салтымен тұрып, бір уақытта әр түрлі органикалық қалдықтармен немесе саңырауқұлақтармен, шіріп қалған ағаш қабықтарымен немесе ағашымен, шыбын-шіркейдің өлік қалдықтармен қоректенетін түрлер жатады, әдеттегiдей олар дамыту циклдан өтуi үшiн тірі азығымен қоректену керек. Факультативті жыртқыштарға кейбір стафилин (Staphylinidae) қоңыздарын жатқызуға болады, мысалы Placusa depressa және P. Comlanata тұқымдасының дернәсілдері, Platysoma және Paromalus тұқымдасының карапузик (Histeridae) қоңыздарының дернәсілдері, Rhizophagus тұқымдасының түрлері, әсіресе, depressus и Rh. Grandis тұқымдасының монотомид (Monotomidae) түрлері; Блестянок қоңызының кейбір түрлері (Nitidulidae), мысалы, Epuraea (E. marseuli, E. pygmaea және кейбір басқалары) тұқымдасынан, сонымен қатар Pityophagus ferrugineus; бұл категорияға  Corticeus тұқымдасынан тарсылдақтар (Tenebrionidae); қоңызының түрлерінің дернәсілдерін; Aulonium тұқымдасынан тар қашарлар (Colydiidae).түрлерінің қоңыздарын  жатқызуға болады.

Қатты қанаттылар және ашық өмір сүретін жыртқыштар кеңінен тараған және солардың ішінен жыртқыш сасық қоңыз және кокцинеллид белгілі болып саналады.

Жыртқыш сасық қоңыздар (Carabidae тұқымдасы) көбінесе зиянкестердің қуыршақтарымен қоректенеді, красотел –сасық қоңызы қылқан жапрақты ағаштардың зиянкестерін құртатын қоңыз деп кеңінен танымал. Жасыл красотел қоңызының (Calosoma sycophanta) дернәсілдері тақтайша мұртты зиянкестердің қуыршақтарын құртады.  Сонымен қатар ормандарда үлкен сасық қоңыздар кездеседі, олар әр түрлі зиянкестермен қоректенеді. Кейбіреулері (мысалы, кавказ сасық қоңызы Carabus caucasicus) аз тараған және Қызыл кітапқа енгізілген.

Жыртқыш қоңыздар   шыбын-шiркейлердiң басқа отрядтарында да кең тараған. Алтынкөздің дернәсілдері (Chrysopidae тұқымдасы) торқанатты отрыдынан әр түрлі зиянкестердерді құртады, әсіресе, биттерді,  шартылдауықтарды, самырларды, кенелерді және басқа да сорғыш зиянкестерлерді, сонымен қатар жұмырқалармен қоректенеді. Оларды көбінесе жылыжайларда қолданады.

скачать работу

Отправка СМС бесплатно