Главная    Почта    Новости    Каталог    Одноклассники    Погода    Работа    Игры     Рефераты     Карты
  
по Казнету new!
по каталогу
в рефератах

Қазақ халық көне аспаптарының тарихи даму кезеңдері

ыздың        пайда      болуы       шамамен    сегізінші-тоғызыншы    ғасырларда  өмір        сүрген    күй    атасы    Қорқыт   есімімен    тығыз     байланысты.   Қылқобыз    аспабының   күйге     келтіретін    құлағына,     шанағының    ішкі – тысына     дыбыс      әсерлігін      күшейту        үшін      темірден    жасалған   сылдырмақ       тенгешелер,     шығырықтар       арқылы    бекітіледі.       Шанағының        беті       ашық      келеді   де,      астыңғы     жағы   терімен    қапталады.     Мұндай    қылқобызда     көбіне     бақсылар    ойнап ,  күй      сарынының         әсерін           күшейте    түсу      үшін               әдейі    темір    тенгешелер     тағатын    болған.  Бұл   қылқобыз   аспабының    ескі   түрі. Ал  жетілдірілген   түрі   ішектері ат  қылынан  тағылған шанағының     беті     ашық    келеді   де,     астыңғы   жағы    терімен  қапталады.[1;24] Ұзақ   уақыттар     бойы      қылқобыз     аспабы     шамандар     мен       бақсылардың     аспабы     болып     саналады.      Қазақ      халқы     бұл     аспапты     көп      уақыттар    бойы     перілерден    үйді     қорғаушы    ретінде     пайдаланып,   киіз    үйдің    есігіне    іліп    қоятын    болған.    Ахмет    Жұбанов    айтқандай    Ықылас     Дүкенұлы    бұл    аспапты   бейне    бақсылардың   «қолынан   жұлып    алып»     оны  халықтың    өзіне   табыс    етті.Революцияға    дейін    қылқобыз    аспабында    тек    ер   адамдар   ойнаған,   ал    қазір    қылқобызда    әйел   адамдар    да   шебер   тарта    біледі.[2;6]                                               Қариялардың       сөзіне      тоқталатын   болсақ,    Қорқыт   тарихи   дәуірлерде    Сырдария   өлкесін    қоныс  еткен    оғыз – қыпшақ  тайпаларының   ортасынан   шыққан   данышпан   қария,    ақылшы   батагөй,    асқан   ұлы   ақын,    болашақты   болжап    сөйлеген сәуегей   кісі   болған. Сонымен   қатар    Қорқыт    атамыз    күй    шығарған,    өз    дәуірінің     композиторы,     әнші – күйші,    қобызшы     екенін    білеміз.    Сол    күйлерінің      көбі             біздің    заманымызға  дейін      жетіп      отыр.   Мысалы,    «Арыстан  Баб»,     «Аққу»,    «Башпай»,   «Тарғыл – тана»,   «Елім – ай»,   «Қорқыт  күйі»,     «Қоңыр»,  тағы   да   басқа  осындай       күйлері     көп    болған.  Қорқыт    - оғыз,  қыпшақ     тайпаларының    Қайы     руынан       деп   айтылады.   Қорқыт     туралы     қазақ     халқының   қариялары   айтқандай      Европа     әдебиетіне     өткен   ғасырдың    ортасынан   бастап   белгілі     бола     бастады.   Олардың       кейбір     ұшқындарын    ең    алғаш       жарыққа       шығаруға  ой   бөлген    ғалымдар    Шоқан    Уалиханов,     В.В.Вельяминов,   Г.Н.   Потанин  тағы   да   басқа   ғалымдар    қосылып    Қорқыт    туралы     әдебиет     жасайды.[3;42]    Кейін  қылқобыз      аспабын     жалғастырған,       Тілеп    Аспантайұлы,      Ықылас  Дүкенұлы,       Ысмайыл   Шәменұлы,       Жаппас   Қаламбаев    осы     аталарымыздың        қылқобыз        өнерін     жалғастырып      дамытуда     үлкен    үлестерін     қосқан.  Осылай   Қылқобыз    аспабы      дамып     біздің    заманымызға       дейін    жетіп    отыр.    Қылқобыз   аспабы    сияқты     қазақтың     сүйіп              тартатын,тыңдайтын    аспаптарының   бірі    - домбыра   аспабы.Қазақ   халқының   тарихымен   бірге   жалғасып,  әлеуметтік   салт – тұрмысын,  шежіресін,  өмірін   күйге   қосып   келе   жатқан   домбыра   аспабының   шығу  тегінің   әлі   күнге   дейін  сыры   ашылмай   келеді.  Домбыра -  қазақ  халқының саусақпен   шертіп   ойнайтын  көне   аспаптарының   бірі.  Шанағы   алмұрт  тәріздес бірнеше   перне  тағылған   ұзын   мойны   бар.  Шанағының  беті   жұқа   тақтаймен   жабылған.  Домбыраның  батыстық   және   шығыстық   екі  түрі   бар.  Батыстық  домбыралар арты   дөңгеленіп,  шанағы   үлкендеу   мойыны  ұзындау  да,  шығыстық   домбыралар  шанағы   кішілеу   жалпақ   мойыны   қысқа  болып   келеді.  Бұрын  пернелері  жеті  немесе  он  үш  мойыны  қысқа   болса  қазір   классикалық  шығармалардың  орындалуына   байланысты  хроматизмдік  жүйемен  он  тоғыз   перне   тағылып   диапазоны   едәуір 
12345
скачать работу

Қазақ халық көне аспаптарының тарихи даму кезеңдері

 

Отправка СМС бесплатно

На правах рекламы


ZERO.kz
 
Модератор сайта RESURS.KZ