 |
|
ҚАЗАҚСТАНДА ӨСЕТІН ЖЕМІС ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ СОРТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
таша, мол өнімді келеді. Ерекше хош иісті сұлулығымен бағалы жеміс.
Бельфлер-Китайка. И. В. Мичурин өсіріп шығарған бағалы күздік-қыстық сорт. Жемісі ірі, түсі әдемі, өте дәмді келеді. Егілгеннен кейін 5—6 жылдан соң жеміс береді. Өнімділігі жақсы. Жемісі августың аяқ кезінде және сентябрьдің бас кезінде піседі, ноябрь-декабрьге дейін сақталады. Солтүстік облыстарда жатаған түрде өсіріледі.
Боровинка. Орыстың күздік байырғы сорты. Ағашы қысқа төзімді. Әрбір ағаш 2 центнерге дейін жеміс береді. Жемісінің ірілігі орташа, түсі көкшілсары жол-жол болады. Дәмі қышқыл-тәтті.
Золотое Грайма. Бағалы оңтүстік сорт. Қысқа төзімді, өнімділігі орташа. Жемісінің түсі сары, домалақ болып келеді. Өте дәмді деп есептеледі. Тек оңтүстік және оңтүстік-шығыс облыстарда ғана өсіруге болады.
Грушовка верненская (алма-атинская) Алматы облысындағы аса бағалы қыстық алма сорты. Ішінара Жамбыл және оңтүстік облыстарға да тараған. Қысқа төзімділігі орташа. Еккеннен кейін 7—8 жылда жеміс бере бастайды. Өнімділігі жақсы. Жемісі орташа және ұсақ келеді. Түсі қызыл болады, қабығы астында көптеген түйіршіктері бар. Дәмі қышқыл-тәтті. Жемісі февраль-март айларына дейін сақталады, бірақ кейде қабық астындағы ноқаттары шіріп кетеді. Грушовканы ең жақсы тозаңдатқыш — Зеленка.
Грушовка московская. Жазда пісетін орталық орыс жерінің байырғы сорты. Қысқа төзімділігі жақсы. Мол өнім береді. Жемісі майда, түсі сарғылт-қызыл, өте сүйкімді қышқыл-тәтті дәмді болады. Июль айында піседі. Піскеннен кейін жемісі тез түсіп қалады.
Ефремовское. Солтүстіктен шыққан сорт. Ағашы қысқа мейлінше төзімді болады және ерте пісіп жеміс береді, 3—4 жылдан кейін. Жемісі майда келеді, түсі сары, өте дәмді, август айында піседі, сентябрьге дейін сақталады.
Зеленка. Қыстық сорт. Ағашы қысқа төзімді болады, 6—7 жылдан соң жеміс бере бастайды. Өнімділігі жақсы, жемісі ірі болады. Түсі көкшіл, дәмінің сапасы орташа, біраз құрғақтау келеді, февраль-март айына дейін сақтауға болады.
Кандиль синап. Оңтүстік үшін аса бағалы қыстық сорт. Мұның жемісі, май-июнь айына дейін ұзақ сақталады, қысқа төзімділігі орташа, жемісті өте кеш, 12—-15 жылдан кейін барып береді. Жемісі тез пісіп қалады, сондықтан мұның ағаштары жақсы қорғанысты керек іетеді. Бұл сорттың жемісі сентябрьдің аяқ кезінде және октябрьдің басында піседі. Жемісінің ірілігі орташа, кейде ірі де болады, формасы цилиндрге ұқсайды, түсі қызыл дақты сары болады, өте шырынды, дәмді келеді. Ең жақсы тозаңдатқыштары — Апорт, Розмарин белый, Пеструшка.
Китайка золотая. Бұл сортты И. В. Мичурин өсіріп шығарған. Жемісі өте срте, июльдің бас кезінде піседі. Ағаш егілгеннен кейін 3—4 жылда, кейде тіпті питомникте өсірілгеннің өзінде-ақ жеміс бере бастайды. Жемісі ұсақ келеді, өте дәмді болады. Солтүстік аудандар үшін аса бағалы сорт деп есептеледі.
Китайка крупноплодная. Бағалы сорт. Ағашы қысқа төзімді және мол өнімді болады. Жемісі ұсақ, бірақ кәдімгі китайкадан 4—5 есе ірі келеді, түсі өте әдемі, дәмділігі орташа. Өсіруге өте қолайлы сорт.
Китайка анисовая. И. В. Мичурин өсіріп шығарған, қысқа төзімділігі жоғары. Бұл ерте жеміс беретін, мол өнімді сорт, жемісі де өте сапалы болады. Кәдімгі қалыпта өсірген жағдайда солтүстік үшін бағалы сорттың бірі.
Карагас. Республикамыздың солтүстік облыстарында кәдімгі қалпында өте төзімді келеді. Жемісі ірі, салма-ғы 40—60 грамға жетеді, пішіні сопақ, түсі түрлі бояулы көрікті. Бұл солтүстік облыстарда өсіруге қолайлы сорт.
Мальт багаевский. Әдемі түсті жемісінің ірілігі орташа, аса бағалы жаздық сорт. Ағашы қысқа мейлінше төзімді және мол өнімді келеді. Алты жылдан кейін жеміс бере бастайды.
Пармен зимний золотой. Оңтүстік үшін өндірістік бағалы сорт. Республиканың оңтүстігінде көп тараған, ағашының қысқа төзімділігі орташа, 5—6 жылдан кейін жеміс бере бастайды. Өте мол өнімі болады. Жемісі ірі және орташа, түсі қызыл жолақтары бар сары келеді, дәмі аса тәтті, августың аяқ кезінде, сентябрьдің бас кезінде піседі. Март-апрель айларына дейін сақталады. Бұл сорт айналасына жылы қорғаныс жасалған учаскеде жақсы өседі.
Пеструшка. Алматы облысында, ішінара республиканың оңтүстігіндс тараған. Бұл сорт қысқа төзімді, мол өнімді (әрбір ағашы 300—350 киилограмға дейін жеміс береді), егілгеннен кейін 7—8 жылдан соң өнім бере бастайды. Жемісінің ірілігі орташа, жолағы бар, қызыл түсті келеді, дәмді, хош иісті болады. Август айында піседі. Бұл кезде ерте пісетін сорт ретінде тасымалға қолайлы келеді.
Пепин шафранный. Аса бағалы И. В. Мичурнн өсірген сорт. Ағашы 4—5 жылдан соң жеміс бере бастайды. Мол өнімді келеді. Жемісі сентябрьде піседі, декабрь-январь айларына дейін сақталады. Жемісінің ірілігі орташа, түсі қызғылт, өте дәмді. Ағашы қысқа төзімді болады. Бұл сорт республикамыздың оңтүстік шығыс облыстарының тау баурайында, республикамыздың батысында және солтүстігінде (жатаған түрде) кеңінен өсіруге қолайлы келеді.
Ренет Бурхардта. Алматынын күздік жақсы сорттарының бірі, Алматы облысында және республиканың оңтүстігінде көп тараған, ағашы қысқа төзімді және биік келеді. 5—6 жылдан соң жеміс бере бастайды. Жылма жыл аса мол өнім беріп отырады, әрбір жеміс ағашынан 150—200 килограмға дейін өнім жинауға болады, жемісінің ірілігі орташа, түсі сары келеді, август айында піседі, декабрь-январь айларына деңін сақталады, тасуға қолайлы, дәмі жақсы. Солтүстікте жатаған түрде өсіруге болады. Ең жақсы тозаңдатқышы — Суйслеппер.
Ренет Ландсбергский. Алманың мол өнімді, ерте пісетін оңтүстік сорты. Қысқа төзімділігі жеткілікті емес. Жемісі ірі, көкшіл-сарғылт түсті, жұмсақ, шырынды келеді. Сентябрь айының аяғында піседі, апрель-май айына дейін сақталады. Бұл сорттардың ағаштары айналасында қорғаныс болған жерде жақсы өседі. Ең жақсы тозаңдатқыштары — Пеструшка, Пармен зимний золотой.
Розмарин белый. Алмасы оңтүстіктегі өндірістік ең жақсы сорттың бірі. Өнімі мол болады, әрбір ағаштан 400 килограмға дейін өнім жиналады, бірақ жеміс беру мерзімі өте ұзаққа созылады, егілгеннен кейінгі 12— 14 жылдан соң барып жеміс бере бастайды. Ағаштары аса ірі, әрі қысқа төзімді келеді. Жемісінің ірілігі орташа және ұсақ, сүйір ақ түсті, қызғылт дақтары болады, аса шырынды және дәмді келеді, сентябрь айының аяқ кезінде және октябрь айының бас кезінде піседі, майға дейін сақталады. Ең жақсы тозаңдатқыштар — Кандиль сннап, Золотое Грайма, Белый налив.
Ренет Симиренко. Ағашы ерте жеміс беретін оңтүстіктің бағалы сорты. Қысқа онша төзімді емес, өнімді, жемісі ақшыл, бөрткені бар көгілдір түсті, ете дәмді келеді, октябрь айында піседі, сентябрьге дейін сақталады. Жылы және айналасында қорғанышы бар жерде жақсы өседі.
Ренет орлеанский. Алмасы оңтүстіктің бағалы сорты, республикамыздын, оңтүстігіне және Алматы облысына тараған. Ағашының қысқа төзімділігі және жеміс беруі орташа келеді. Жемісінің дәмі тәтті, мейлінше тығыз болады, түсі әдемі, октябрь айында піседі, март-апрель айына дейін сақталады.
Ренет золотой курский. Алманың-қысқы сорты. Ағашы суыққа жеткілікті төзімді, мол өнім береді. Жемісінің түсі сары, өте ірі жалпақ домалақ келеді, шырынды, дәмі тәтті-қышқыл болады, октябрьдің бас кезінде піседі, апрель-май айына дейін сақталады. Бұл өте төзімді сорт, кеңінен таратуға болады.
Суйслеппер. Алманың жаздық тәтті сорты. Алматы және Талдықорған облыстарында тараған. Оңтүстікте де кездеседі. Ағашы қысқа жеткілікті төзімді. 7—8 жылдан кейін өнім бере бастайды. Өнімділігі жақсы, бірақ жыл сайын жемісті үздіксіз бермейді. Жемісі орташа, түсі ақ, қызғылт келеді, жемісі мейлінше жұмсақ болады, июль айында піседі.
Славянка. И. В. Мичурин шығарған сорты. Ағашы суыққа төзімді, мол өнімді келеді, 5—6 жылдан кейін жеміс бере бастайды. Жемісінің ірілігі орташа, түсі көкшіл-сары болады, дәмді келеді, авғустың аяқ кезінде піседі, ноябрьге дейін сақталады. Солтүстікте жатаған түрі жақсы өседі.
Титовка. Алманың күзде пісетін, суыққа төзімді, орыстың ежелгі алма сорттарының бірі. Мол өнімді, бірақ мұның жемісі іріктеп, жинап алуды керек қылады. Жемісі ірі келеді, түсі қызыл-жолақты, август айында піседі, сентябрьге дейін сақталады.
Таежное. И. В. Мичурип шығарған сорт. Суыққа мейлінше төзімді. Жемісті ерте береді. Жемісі ұсақ, дәмді, орташа келеді. Солтүстік аудандарда және егін қорғайтын орман алқаптарына өсіруге болады.
Заря Алатау. Алманың күздік қышқыл тәтті сорты. Алматы облысының таулы, тау етегіне тараған. Суыққа төзімді. Әр түрлі ауруға шыдамды. 5—6 жылдан кейін өнім береді. Өнімділігі мол, бір ағаш түбінен 150— 170 кг. Май айына дейін сақталады. Жемісі орташа, түрі көк сары, хош иісті.
Салтанат. Күздік-қыстық сорт, Алматы облысына тараған, суыққа, әр түрлі ауруға төзімді, 8—9 жылдан кейін өнім береді. Өнімді жыл сайын береді. Сентябрьдің аяғында жемісін жинайды, май айына дейін сақтауға болады. Жемісі ірі көк-сары, тығыз, қышқыл-тәтті, ароматты иісі бар.
Румянка алма-атинская. Асханалық бағыттағы сорт. Ағаштардың өскелеңдігі орташа, бөрік бастары дөңге-лек, қою, суыққа өте төзімді. Кеш, майда гүлдейді. Жемісі сентябрьде піседі. Өнімі орташа. Жемісті 7—8-ші жылда салады. Алмасы ірі, 200 грамға дейін барады, бір жағы шошақ домалақ. Қабығы тығыз, түсі ашық жасыл, қызыл қоңыр реңі болады. Дәмі жақсы. Жемісін апрельге дейін сақтауға болады. Алматы, Талдықорған және Жамбыл облыстарының климаты неғүрлым қатал, тау етегі мен жазық дала аймақтарында есіру үшін ұсынылады.
Золотое превосходное (Голден Делишес). Күздік-қыстық сорт. Алматы, Жамбыл және Қызылорда облыстарында аудандастырылған. Суыққа төзімділігі орташа. Жемісті. 8-ші жылда салады. Бір ағаш түбірінен 15-ші жылда 45—150 кг дейін өнім альшады, сентябрь айында піседі, апрель айына дейін сақталады. Қабығы тығыз, түсі ашық-қызыл, қышқыл-тәтті.
Алмұрт
Бессемянка. Алмұрттың суыққа т
| |  скачать работу |
ҚАЗАҚСТАНДА ӨСЕТІН ЖЕМІС ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ СОРТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ |
|
|
|
Погода в Алматы |
на 10 дней |
другой город |
|
