Оқушылардың денсаулығы басты назарда
е қолданылатын қарапайым құралдармен өткізілді. Зерттеу жұмыстарының қарапайымдылығы, бірақ олардан алынатын көрсеткіштердің құндылығы — зерттеу жұмыстарының гимназия қабырғасында толығымен өткізілуіне мүмкіншілік берді. Апанасенко тесті оқушыларды жан-жақты зерттеп олардың бойының ұзындығы, салмағы, қан қысымы, қолдың күші, кеуденің ауа сыйымдылығы, кеуде қуысының аумағы, тыныс алу жиілігі және жүректің соғуы мен жүктемелер бұру арқылы қан қысымының, жүректің соғуының өзгерістерін шығару арқылы оқушының осы жағдайдағы денсаулық деңгейін көрсететін тест. Осы тест бойынша қыркүйек айында 6-8 сыныптар арасында толығымен диагностикалық зерттеу жұмыстары жүргізілді.
Тест қорытындысы шығарылған соң, облыс орталығындағы Республикалық валеологиялық орталықта компьютерлік сараптаулардан етіп, әр деңгейдегі оқушыларға денсаулық ерекшеліктеріне байланысты емдік, шынықтыру гимнастикапары, фитотерапиялық емдеу жолдары белгіленді. Берілген ұсыныстармен гимназистер жыл бойы шұғылданып, ата-аналарымен байланыс жасалынып, Апанасенко тесті оқу жылының аяғында, сәуір айында қайтадан алынды. Жылма-жыл осындай зерттеу жұмыстары арқылы оқушылардың өз денсаулығын көтеріп отыруына жағдай жасалынған.
Көрсеткіштер компьютерлік базаға салынып, оқушылардың әрқайсысына жеке-жеке ұсыныстар, әр деңгейдегі оқушылар үшін арнайы 10 түрлі жаттығулар түрі беріліп, жұмыс жылдың аяғында қайталанып қорытындысы шығарылады.
Гимназистердің интернат жағдайында оқып тәрбиеленуіне байланысты алғаш келген күннен бастап денсаулық жағдайын толық өзін-өзі бағалау да жүйелі түрде жүргізіледі. Ағзаның функционалдық көрсеткіштеріне байланысты бағалау балдарын өздері қойып, содан кейін тәрбиеші, мұғалімдер, психолог, валеолог, дәрігер бағалайды.
Эксперимент — гимназия-интернатымызда 3 жыл өткізілді, нәтижесі қуантарлық. Мектепте ауру балалар саны күрт азайды, жаппай спорттық секцияларға жазылып, шұғылдану өріс алды соның нәтижесінде, соңғы 2 жылда гимназиямыздың;
- 7 оқушысы облыстық, 3 республикалық спорттық сайыстарда жеңімпаз атанды.
- білім сапасы жоғарылады, соңғы 3 жылда мектеп түлектерінің жоғарғы оқу орнына түсу көрсеткіштері, атап айтсақ 50% -дан 64%-ға өсті.
- гимназистердің білімге деген құштарлығы артты, ғылыми жоба қорғау, олимпиадаларға қатысушылар саны өсті, 7 оқушымыз облыстық, 5 республикалық жеңімпаз атанды.
Оқушылар денсаулық деңгейіи анықтап қана қоймаи, денсаулық дегеніміз — ағзада аурудың не болмаса физикалық кемістіктің жоқтығы ғана емес, ол табиғи (физикалық) рухани және әлеуметтік толық аман-есендік деген дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) анықтамасын жақсы түсініп, өмірде қолдануда.
ҰРПАҚТЫ УЛАНДЫРМАЙЫҚ.
Экология — табиғатты және қоршаған ортаны қорғау туралы ілім болса, валеологияны адам организмінің экологиясы деуге ешкімнің таласы жоқ екені даусыз. Ал валеологияның негізгі міндеті — адам денсаулығын қалай күтудің, темекі және нашақорлықган, алкогольді ішімдіктерден ЖҚТБ-дан және т.б. қоғамдағы жұқпалы дерттерден қалай сақтанудың жолдарын үйрететін ғылым екені бәрімізге мәлім. Қазіргі таңда халық арасында зиянды әдет-ғұрыптардың ішінде кең етек алып отырган процестің бірі — насыбай ату.
Бұл бүгінгі жастардың арасында кең таралып, асқынып бара жатқан зиянды дерттердің бірі болып саналмақ. Атына сай «Насыбай» сөзін ой талқыға салатын болсақ, кір, лас, нас, қоқыс немесе бір сөзбен айтқанда кір-қоқысқа толы деген мағынаны береді екен. Ауыз қуысына яғни, ерін мен тіс арасына салып ататын насыбай затын, темекі жапырағынан дайындайтыны сөзсіз. Ал оны дайындауда негізгі қоспа компоненттер мыналар болып табылатыны мәлім:
1. Май; 4. Сексеуіл күлі;
2. Спирт; 5. Сөндірілген әк;
3. Темекі жапырағы; 6. Түйе немесе тауықтың қиы.
Ал бұл қоспалардан нені көруге болады? Қоспа әсері әсіресе ауыз қуысындағы, тілдің шырышты қабатының жалаңданып сыдырылып түсуіне, сонымен қатар сілекей бездерінен бөлінген сілекейдің және тіс түбіне тіс қатарының түзілуіне септігін тигізсе, ал насыбайды байқаусызда жұтып қоятын болса, ол ас қорыту мүшелерін зақымдайтыны айдан анық. Соңғы жылдары Орта Азия елдерінде насыбай ату ттроцесі кең етек жайғалы қашан. Әсіресе ол орта жастағы адамдар мен әр нәрсеге еліктегіш жасөспірімдерді қамтитъю болды. Бұл күндері көше бойындағы ғимарат баспалдақтарында, сонымен қатар мектеп дәліздерінің едендерінде жасыл түстес ауыздан умаждалып түскен насыбай қалдықгарын әр жерден жағымсыз иіс шығып жататынын көзіміз көріл те жұр. Әдетте көпшілік балалар насыбай атуды жасөспірім кезінде достар арасында бастайды.
Аз мөлшерде қабылдаған бұл улы зат әсерінен дәрігерлердің кеңесі бойынша адамдардың денсаулығына мынадай зияңды әсерлер біртіңдеп біліне бастайтынын сөз еткеніміз жөн болар.
1. Улы зат әсерінен ауызда пайда болған сілекей әсерінен азпыз қуысы уылады.
2. Көз қарауытады.
3. Бас ауырады.
4. Жас шағында бетте терең әжімдер пайда болады.
Ая егер насыбай тұтынушы насыбай атуды көп мөлшерде қабылдаса:
1. Ми құрғап, еріксіз бас ауырады.
2. Көз коньюнктивитінің қозуы.
3. Жас ұлғаю кезінде тамақтың жұтындырмауы.
4. Бастың жиі айналуы.
5. Жүректің ишемиялық ауруына шалдығуы.
6. Тіл рецепторларының дәм сезу нейрондарының әлсіреуі.
7. Тістің сарғаюы.
8. Ауыздан жағымсыз иістің шығуы.
9. Иіс сезімдерінің нашарлау және т.б. аурулар зардабына ұшырауы сөзсіз.
Насыбай атуды әдетіне айналдырған адам уақытында өзіндік үйреншікті мөлшерін қабылдамаса, көңіл-күйі бұзылып, айналасына деген немқұрайлы көзқарас қалыптасады. Бойындағы әлсіздікті сезінеді, ұйқысы бұзылады.
Ғасыр дертіне айналып бара жатқан наша, көкнөр, темекі және насыбай зардаптары жайлы пайғамбар хадистері:
1. Дүниеқұмар болады, бірақ еш уақытта қанағат етпейді.
2. Үнемі рахат іздейді, бірақ еш нәрседен рахат, ләззат таба алмайды.
3. Ысырап еткені үшін, есеп беруі өте қиын болады.
4. Қияметте ауыр азапқа салынады.
5. Қайғы -қасіреті көп болады, пайда көрмейді.
6. Өзін күнәдан пәкпін деп есептейді.
7. Дүниедегі ең бақытты адам өзім деп ойлайды.
8. Өте көп тағам жейді, мешкей болады.
9. Асқазан ауруына шалдығады.
10. Тағамды парық етпейді, тойсам болды деп ойлайды.
11. Қымбат өмірі босқа өтеді.
12. Бала- шағасының нәпақасын арамға жұмсайды.
Насыбайға әбден үйренген адамның одан бой тартуы, арақты қоюдан да қиын. Осы тұрғыда Тұрмағамбет жыраудың мына өлең жолдары дәлел болғандай.
Атпаңдар, тіл алсаңдар насыбайды,
Нас атсаң, нас боласың басыбайлы.
Желді күн «түп» деп жерге түкіргенде,
Нәжістей бет-аузыңа шашырайды.
Аптықпай ақылы толы азаматтар,
Өз-өзін таза етіп асырайды.
Қоғамға да адамның денсаулығына да, зор кесапат әкелетін насыбай қоспасында темекі жапырағы бар екенін жоғарыда атап өттік. Осы орайда вирусология ғылымының негізін қалаған орыс ғалымы Д.И. Ивановский XIX ғасырдың аяғында темекі жапырағынан ауру тудыратын вирустың бар екенін әлемге әйгілі еткен болатын.
| |  скачать работу |
Оқушылардың денсаулығы басты назарда |
