Шығыс-Қазақстан: танымал есімдер - Ақын жазушылар

Ғабдуллин Серік (1937 ж.)
Сөйле менің жүрегім, сөз келгенде,
Шаршы топта сайрайтын кез келгенде.
Таразылап тарт ойды безбендерге
Көңілімнің сырын айт көз көргенге
Өркен жайып өмірім өзгергенде,
Сөйле менің жүрегім сөз бергенде
-, деп өзі жырлағандай, жерлесіміз Серік Ғабдуллин есімімен де, творчестволық ісімен де облыс жұртшылығына танымал ақын.
Ол Ұлан ауданы Есенкелді ауылында 1937 жылдың 17 тамызында дүниеге келген.
Серіктің өмір жолы, асқан белестері, көтерілген биігі көңіл толарлықтай. Ол сол кездегі- Шымқора, (қазіргі Ұлан ауылы) Жамбыл атындағы орта мектепті 1957 жылы бітіріп, республикамызда алғашқы игі бастама көтеріп, бүкіл кластастарымен сол кездегі Жамбыл атындағы колхоздың товарлы сүт фермасында комсомол бригадасын құрып жастық жалынмен еңбек етті. 1959 жылы Шымқора ауылының клуб меңгерушісі болып істеді.
1960-1966 жылдары Қазақ мемлекеттік университетінде филология факултетінің тіл және әдебиет бөлімін бітірді. Ол өзінің творчестволық жолын облыстық "Коммунизм туы" газетінде әдебиет қызметкері болудан бастап, өлең өнеріне құлаш сермеп, қаламы жүйрік, ойы ұшқыр, талабы жоғары, талантты биік журналист екенін таныта бастады. Осы "Комммунизм туы" қазіргі "Дидар" газетінде 1990 жылға дейін қызмет атқарды.
1991 жылы Халықаралық "Қазақ тілі" қоғамының облыстық ұйымы басқармасының төрағасы болып сайланып, 1995 жылдың қаңтарына дейін жұмыс істеді.
1995 жылдан Қазақстан Жазушылар Одағы Шығыс Қазақстан облыстық бөлімшесі секретарының орынбасары болып қоғамдық жұмыс атқарды.
Серік Ғабдуллин бала жасынан, оқушы кезінен әдебиетке, өлең өнеріне ынталанып, аудандық сол кездегі "Социалистік майдан" газетінде оның мөлтек жырлары, балауса өлеңдері жиі жарияланып жүрді. Оның өлеңге деген құштарлығы, табиғи дарыны, алдына қойған мақсаты, творчестволық талпынысы биік асуларға жетелей түсті. Университет қабырғасында жүргенде оның алғашқы туындылары жарық көрді.
1975 жылы "Көктем лебі" атты алғашқы жыр жинағы, 1978 жылы "Бұқтырма сарыны" атты жалпы жинаққа өлеңдері мен балладалары енді. 1982 жылы "Көктем-көк өрім шағым" өлеңдер жинағы, 1991 жылы "Ақ босаға", 1995 жылы "Жылдардан жеткен жаңғырық", 1998 жылы "Сөйле менің жүрегім" атты кітаптары оқырмандарымен қауышты.
"Бұқтырма сарыны" тақырыбы жағынан сан-салалы. Әрбір өлеңнің өлеңдік қасиеті, орындалу мәдениеті көңіл аударарлық, онда- еліне, жеріне деген ғашық жүректің асау дүрсілі анық сезіледі.
Мұндай өлеңдер қатарына осы жинаққа енген "Ұланым менің", "Алтай", "Ертіс", "Өскемен", "Ульба сарыны" сынды өлеңдерін ажатқызуға болады. "Алтай" атты өлеңінде ақын:
Бұл өлкеге қашаннан ғашық адам
Бұл өлкенің перзенті жасымаған
Бұл өлкенің қойнында жақын жырлар
Бұл өлкенің көгінде тасыған ән,-
деп туған жеріне деген сүйіспеншілігін ыстық сезімін, перзентік махаббатын паш етеді.
"Көктем- көк өрім шағым" атты жинағына өлеңдер мен балладалар топтастырылған. Оның өлеңдері өмір мен уақыттың көріністерін бейнелейді, еңбек адамдарының кейіпкерлерінің ортасында жүрген ақынның жүрек тынысы айқын аңғарылады. Жастық шақ, бейбітшілік, достық тақырыптарын игеруде ақын қаламы шеберлікке бейім келеді. Табиғат суреттері де соншама әдемі әсермен беріледі. Әрбір лүп етті сезім ақ қағазға жыр болып құйылып жатқандай...
Көктем келді, қарларды гүлге орады
Қонып жатыр көлдерге жыл қонағы.
Балғын бауын балауса бастарына
Шұғыламен шашырап нұр қонады ,- дейді ақын көктем жайлы жырларында.
Ақын жерлесіміз осындай творчестволық жұмыстармен, поэзиямен шұғылданумен бірге көптеген қоғамдық жұмыстар атқарады. Қалалық кітапханада құрылған "Шабыт" атты жас ақындар үйірмесінің жетекшісі. Алдына қойған мақсаты- жастарды өлең жазудың қыр сырымен таныстырып, болашаққа бағыт-бағдар беру.

Ибраев Мерғали (1942-1997 ж.ж.)
Мерғали Ибраев 1942 жылы 13 маусымда Абай ауданы Қарауыл ауылында туған.
Орта мектепті бітірген соң Семейдің педагогикалық институтына түсіп, армия қатарына барып келген соң аудандық газетте бөлім меңгерушісі, редактордың орынбасары қызметін атқарады.Осы тұста қаламы ұшқыр журналист, ойлы да өрнекті жазатын ақын ретінде таныла бастайды.
1970-1978 жылдары " Лениншіл жас" ( Жас алаш) газетінің Семей, Шығыс Қазақстан облыстары бойынша меншікті тілшісі болып істейді.
1969 жылы Қазақстан жастарының " Жас керуен" атты жинағына енген бір топ өлеңдерінен бастап "Темір тұлпар", "Күміс тау", "Өнегелі өркен", "Құтты қоныс", "Судағы сәуле" атты өлең жинақтары жеке-жеке кітап болып басылып шықты.
" Мерғали ақын және шын ақын",- деп жазушы Роллан Сейсенбаев айтқандай, Мерғали Ибраевтың шығармалары тақырыбы сан алуан, өлең дастандары терең мазмұнға құрылған, ақындық шеберлікпен өрнектелуімен оқырманын баурап алады.
Ақын 40-қа жуық ән мен күйдің авторы.
Оның өлеңдеріне жергілікті сазгерлер ән жазып, ақын туындыларын ел жүрегіне ұялата түсуде.
Ағамыздың ұлттық театр өнерінің дамуына лайықты үлес қосқан драматургтік еңбегі ерекше. Күй атасы Құрманғазы өміріне арналып жазылған тұңғыш драманың авторы. Сол сияқты "Қалқаман-Мамыр, "Құрманғазы", "Шәкәрім", "Қайырлы таң, әке!" сияқты драмалық шығармалары Қарағанды, Семей театрларында қойылып, көрермендердің жоғары бағасын алды.
Табиғатында сегіз қырлы, бір сырлы Мерғалидың өмір жолындағы басты қызметі - журналистік.
Жаңалықты жылдам сезгіш, қоғам, заман көшінің алдыңғы сапында болу, өз ұлтын сүю, оның болашақ тағдырын, мәдениетін, тілін рухани байлық салт-дәстүрін марапаттау оның журналист"к туындыларының өзегі.
Бір ғана мысал Қайта құру деп аталатын кезеңде "Семей таңы", "Ақжол", атты айдар ашты, осы бөлімніңі арнайы ұйымдастырушы да, оның тұрақты авторы да Мерғали болды, нақты архив материалдарына сүйене отырып жазған тарихи мақаласының саны 50-ден асып кетті.
Мерғали Ибраев әдебиетке сіңірген еңбегі үшін "Еңбектегі ерлігі үшін" медалімен, Журналистер одағының сыйлығымен бағаланған.

Қайсенов Қасым (1918 ж.)
Қазақстанның халық қаһарманы, жазушы, партизан, полковник.
Қасым Қайсенов 1918 жылдың 23 сәуірі күні Шығыс Қазақстан облысы Ұлан ауданының Асубұлақ ауылында, кедей шаруа семьясында туған. Туған жер қасиеті оның қанында қайнап, тәніне сіңген. Оның болмысы мен шығармаларынан биіктік пен тазалық лебі еседі.
1935 жылы он жеті жасында Өскеменге келіп саяси -ағарту техникумын жұбайы Асыл екеуі бірге бітіріп, 1937 жылы семья құрған. Асыл әжеміз сол жылы небары 16 жаста болған. Ол өзінің қиын қыстау өмірін қасиетті Кереку жерінен бастаған. 1938 жылы Павлодар облыстық оқу бөлімінде инспектор болып қызмет істеген.
Қасым Қайсенов жер бетінде бұрын - соңды болмаған ең жойқын шайқаста жауға етегінен шалдыртпай, жағасынан алдыртпай өткен еңіреген ер, басқыншы жауды қаралай қалтыратқан Вася партизан. Халқымыздың күллі адамзатпен бірге жасаған ең ұлы ерлік дастанының ең басты қаһармандарының бірі.
1940-1941 жылдары арнаулы әскери дайындық мектебінен өткеннен кейін оңтүстік -батыс майданының штабына жіберіледі. 1941 жылы жау қолында қалған Украина жерін азат етуге аттандырылады. Партизан қозғалысының алғашқы жетекшілері ретінде Закарпатья, Молдавия, Румыния, Чехословакия жерін неміс басқыншыларынан азат етуге қатысып, көптеген күрделі операцияларды жүзеге асырды. Қасым Қайсенов өзін өжет, тапқыр және ұйымдастыру қабілеті зор командир ретінде көрсетті. Ол басшылық еткен отряд көптеген операцияларды сәтті жүзеге асырып жауға соққы берді. Жазушы Ұлы Отан соғысы кезіндегі ерліктері үшін Ұлы Отан соғысының бірінші дәрежелі орденімен, Богдан Хмельницкий орденімен және көптеген медальдармен наградталды.
Соғыстан кейін бейбіт еңбекке араласып, Қазақстан Жазушылар одағында, баспа орындарында жауапты қызметтер атқарды. Партизандық өмір жолын, қарулас жолдастарының қаһармандығын бейнелейтін " Жас партизандар" (1954), " Ажал аузында" ( 1959), " Жау тылындағы бала" ( 1961), " Жау тылында" (1973), " Партизан соқпақтары" ( 1978) , " Переяслав партизандары" тәрізді т.б. көптеген шығармалар жазды. Аталмыш туындалардан А.В.Тканко, Е.Д.Ломако, И.К.Примак тәрізді партизан отрядында бірге болған жауынгер достары жайында ыстық көңілмен әңгімелейді. Қасым кітабының тамаша бір тарауын Украин партизандарының ардақ тұтар ақсақалы, халық соғысының қаһарман басшысы, әрі ақылды, әрі қатал - генерал-майор Сидор Артемьевич Ковпакқа арнайды.
Партизан - жазушы Қасым Қайсеновтың өмірі өзі жаудан қорғаған Украин халқымен тығыз байланысты. Украин халқы Қасымды өзіміздің жерлесіміз, қандасымыз деп құшағын жайып қарсы алады.
Қ. Қайсеновтың қаламгерлік келбеті оның аудармашылық өнері

1 2 3 4

скачать работу

Отправка СМС бесплатно