Шығыс-Қазақстан: танымал есімдер - Ақын жазушылар

Сапаев Ғазиз (1926 ж.)
Жазушы Ғазиз Сапаев Тарбағатай ауданының Ақмектеп ауылында дүниеге келді.
Жеті жасында тағдырдың жазуымен ата-анасымен бірге Қытайға өтті.
1943 жыл, мамыр. 17 жастағы жасөспірім жігіт елге оралды. Ғазиз бірден еңбекке араласты және оқып білім алды.
Семейдегі мұғалімдер институтын тәмамдаған жас маман он жылдан астам мұғалімдік қызмет атқарды.
1959 жылы тамыз айында облыстық газет редакциясына ауысты. Сол жерде 1981 жылға дейін қызмет істеп, зейнеткерлікке шықты.
Ғазиз Сапаұлы 1960 жылдан журналистер, 1974 жылдан Жазушылар одағының мүшесі. Баспадан жеті повесі, екі драмасы жарық көрді. Екі пьесасы Семейдің Абай атындағы сазды драма театрының репертуарынан орын алды. "Тойым-тойы", "Қиын екен қыз дегенің" драмалық шығармалары мыңдаған көрерменге ұсынылды.
Жазушы "Жыл жемісі", "Менің көгершінім", "Гүлдана", "Туған жерден алыста" тәрізді повестер мен әңгімелер жинақтарының авторы. "Туған жерден алыста" повесінің жалғасы "Сағыныш" романы баспада. Ғазиз Сапаев бұл романында Шыңжанда өткен (1933 -1943) жылдар аралығындағы өмірін баяндайды.
2001 жылы өмірдің соқтықпалы, бұралаң жолдарынан сүрінбей өтіп, елге оралған азамат, жазушы Ғ.Сапаев 75 жасқа толды.

Ысқақов Қалихан (1935), жазушы
Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, белгілі жазушы Қалихан Ысқақов 1935 жылдың 14 наурызында Шығыс Қазақстан облысы, Катонқарағай ауданы, Топқайың ауылында туған.
Үлкен Нарын ауданындағы (бұрынғы) Жұлдыз ауылдық орта мектебін бітірген соң,
Қазақтың Әл-Фараби атындағы ұлттық университетің журналистика факультетін 1957 жылы аяқтаған.
Университетті бітіргеннен кейін республикалық мерзімді баспалар редакциясында әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі кызметтерін атқарды.
1965-1967 жылдары Москвадағы сценаристер мен режиссерлер дайындайтын жоғарғы курсты тәмәмдаған .
1967-1972 жылдары Ш. Айманов атындағы "Қазақфильм" киностудиясындағы үшінші творчестволық бірлестіктің бас редакторы болды.
1972 жылдан Қазақстан Жазушылар одағының аппаратында істейді. Қ. Ысқақовтың творчестволық қызметі 1957 жылдан басталдьі. Ол бірнеше әңгіме, повесть, романдардың , драматургиялық киносценарийлердің авторы.
Алғашқы әңгімелері "Жол басы" (1961) жинағында жарияланды. Оқырман қауымға атын шығарған тұңғыш туындысы "Қоңыр күз еді" повесі. Шығарма өзінің балалық шағындағы өмірін өксігімен және өз махаббатымен тұтас күйінде бұзбай - жармай қағаз бетіне түсіре салғандай әсерге бөлейді. Повестегі бізге таныс интернат өмірі бар шындық қалпымен көзімізге елестейді. Мұнда сезім мөлдірлігі, жан тазалығы және турашылдығымен есте қалатын шыншыл да бірегей бейнелер кездеседі. Қасым , Алтын , Қомшыбай бейнелерін сомдағанда , қаламгердің шын сыры , ой - арманының гуманистік сипаттары жарқырай көрінетіні айқын. Шығармасында осындай бейнелердің жиынтығын жасаған Қ. ЬІсқақов , бұлардан да зор тұлғаларды жасауға бой ұрды. Өзінің "Қоңыр күз еді", "Сыр" повестерінен жазушы өз өмірінің шырармашылық жетілу кезеңін қалыптастырды.
Ол бірнеше әңгіме, повесть, романдардың, драматургиялық шығармалардың авторы.
Жазушы өз шығармаларында шебер суреттілікке , адамдар тағдырын дөп басатын мінез құбылыстарына ерекше мән берген. Сондай бір шабытты шағында жазушы "Менің араларым" (1965) мен "Бұқтырма сарынын" (1967) жазып, содан соң "Тұйық" (1975) романын , "Қараорманның" (1980) қанатын кеңге жайғызып , "Ақсу - жер жаннатына" (1989) ұластырды. Бұл шырармалары қазақ әдебиетінің алтын қорына қосылған.
" Ақсу - жер жаннаты" романына 1992 жылы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығы берілді.
Қ. Ысқақовтың қаламынан туындаған шығармалардың қай - қайсысын алмайсың , көз алдымызға бүкіл Алтай өңірі өзінің ғажайып тұтас тұлғасымен, әсем табиғатының көрінісі тұра қалады.
Жазушының үздік шығармалары орыс , украин , өзбек , татар, чех , словак , неміс тілдеріне аударылып басылуы жазушының рухани әлемінің кеңейгенін танытады.
Жазушының тағы бір ерекше еңбегі классикалық аударма саласында да шоқтығы биік келеді. А. Чехов , И. Буниннің әңгіме - повестері ана тілімізде тамылжып сөйледі.
Қ. Жұмаділов жерлес жазушымыздың шырармашылырына : "Алтайдың тұмса табиғатын , шулаған қара орманы мен Бұқтырманың булыққан сарынын көркем прозада бірінші рет бейнелеген - Қ. Ысқақов."- деп жоғарғы бара берген.
Қ.Ысқақов- идеялық, адамгершілік, профессионалдық кемелдікті бауырына басқан шынайы суреткер.

Ысмаилов Төлеужан (1932 - 1973 ж.)
Қазақ поэзиясының көрнекті өкілінің бірі, Қайнар орта мектебінің түлегі - Төлеужан Ысмайылов бұрынғы Социалистік Қазақстан совхозының Аққора деген жерінде дүниеге келді.
Әкесі Мұхамеджан колхоз басқармасы бола жүріп, 1942 жылы әскерге алынып, майданнан оралған жоқ. Қаршадайынан жетім қалған Төлеужан Шоң деген жерде бастауыш класты бітіріп, кейін Қайнар орта мектебінде оқыды. Төлеужанға ақындық нағашы жұртынан дарыды. Шешесі де домбырашы, әнші болған. Арғы тегі атақты жыршы Жанақтан бастау алатын Төлеужан орта мектепті 15 жасында аяқтаған.
КазМУ- дің журналистика бөлімінде оқыды.Оқып жүрген кездерінде тұңғыш өлеңдері жариялана бастады.
1951 жылы университетті тәмамдаған соң, "Жазушы" баспасында редактор болып, соңынан Қазақстан Жазушылар Одағында кеңесші қызметін атқарды. Павлодар, Қызылжар қалаларының облыстық газеттерінде, сонымен бірге "Лениншіл жас" газетінде жемісті еңбек етті.
Төлеужанның таланты жөнінде белгілі қаламгер Т. Ахтанов : " Мен көрген ақындардың ішіндегі кесек талант - Төлеужан Ысмайылов еді" дейді.
Төлеужан шығармасының кең қанат жаюына жазушы Ә.Нұршайықов қол ұшын берді.
Ол талантты ақын ғана емес, талантты журналист те еді. Оның қаламынан туған көркем очерктер мен мақалаларды жұрт қызыға оқыды. Өкінішке орай, ол әдебиет үшін он шақты жыл ғана еңбек етті. Тіршілігінің соңында ауыр дертпен, өкпе ауруымен арпалысты.
Ақынның көзінің тірісінде үш кітабы жарық көрді :
"Әлдекімге бір шапалақ","Есіл", "Америка трагедиясы".
Ақынның әдеби мұрасының бір саласы- аударма. Т. Драйзердің "Америка трагедиясы" романының көркем тілмен аударылуына ерекше көңіл бөлді.
Көптеген орыс ақындарын қазақша шебер сөйлете білген Төлеужанның аудармашы ретіндегі құдіретін көрсететін екі үлкен еңбегі бар : бірі - А.С.Пушкиннің "Батыс славян жырлары", екіншісі –М. Лермонтовтың "Мцыри" поэмасы.
1984 жылы ақынның "Сырымды айтам" жинағы жарық көрді. Ол өлеңдер, сатиралар және поэмалардан тұрады. Әрине ақын тірі болса, талай - талай асыл сөздерін халқына арнар еді.

1 2 3 4

скачать работу

Отправка СМС бесплатно