Сыртқы экономикалық қызметтің жалпы мәселелері: импорттық операциялар маңызы

Шетелдерден материалдарды, құрал-жабдықтарды, тауарларды, материалдық емес активтерді және басқа мүліктерді сатып алумен байланысты импорттау операциялары жасалады.

Олармен есеп айырсу есебі 3310 «Жеткізушілер мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек» шотында жүреді, ал ол келесі аналитикалық тұрғыда топтастырылады:

-шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу – есеп айрысу алдында инкассалық тәртіпте есептелінеді, содан соң акцепттеу, аккредитив, шотты ашу, сондай-ақ аванстық төлем жасау шаралары бойынша жүреді.

-коммерциялық несие бойынша шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырсу.

Есеп айырысу операциялары бойынша жүреді, онда олардың аударме векселінің (тратта) акцепттелген немесе акцепттелмеген жағдайында импорттық тааурлдар жеткізіледі.

-шетелдік валютада берілген вексельдер(траттар). Есеп айырысу, шетел жабдықтаушыларына берілген коммерциялық несие бойынша есептелінеді және олар бойынша есептелген пайызға вексель немесе шетел жабдықтаушыларымен  акцептеліп жазылған аударма векселін (траттарын) береді.

Келіп түскен импорт тауарларын есепте көрсету кезінде олардың сатып алынған құнын дұрыс көрсетудің маңызы зор, өйткені онда контракт бойынша сатып алу бағасымен қоса, әкелінген тауарға баж салығы, комиссиондық марапаттау, жабдықтау, делдал, транспорттық-дайындау-шығыстары және басқа ад шығыстар кіреді.

Сондықтан әрбір тауар түрінің сатып алу құнын есептеуге тура келеді. Бірақ олардың құнын тек жабдықтаушыының бағасынан ғана анықтауға болады, ал ол мына формула бойынша есептелінеді:

С_е=ЦП*(1+К)

мұнда

С_е – тауар бірлігінің құны;

ЦП – жабдықтаушының бағасы;

К –жалпы шығынынның жабдықтаушының шотында көрсетілген жалпы шығын сомасына қатынастық коэффициенті.

Өз кезегінде

К=ОЗ/СП

мұнда:

ОЗ – жалпы шығын;

СП – жабдықтаушының шотында көрсетілген жалпы сомасы.

Бұл жерде жабдықтаушылармен есеп айрысу тек ғана шетелдік валютада жүреді, сондықтан есеп жазбаларын қалыптастырған кезде мынаны ескерген жөн.

Ал олар бухгалтерлік есепте тек теңгемен есептеледі, яғни ҚР Ұлттық банкі белгілеген бағам бойынша операцияның болған күніне сәйкес шетелдік валютадан теңгеге ауыстырылады. Шетелден әкелінген тауарға тиісті кеден төлемі мен салығын төлеген соң, олар Қазақстан Республикасының аймағына еркін айналысқа түседі.

Қазақстан Республикасының әрекет етіп тұрған заңдарымен сәйкес кедендік төлемдер мен алымдардан басқа тауарларды импорттау кезінде қосылған құн салығын және акцизделетін тауарлар бойынша акцизін төлейді.

Импортталатын акцизделген тауарлар бойынша кеден заңдарымен сәйкес анықталатын құн немесе натуралдық төлем салық салынатын обьект болып табылады.

Әкелінген тауарлар бойынша ҚҚС мына формула бойынша анықталады:

Т_ст-кедендік құны;

И_тп-импорттық кеден баж салығы;

Т_сб-кедендік алымдар;

А-Акциздер.

ҚҚС = (Т_ст + И_тп+ Т_сб + А) * Н/100

Н- ҚҚС мөлшерлемесі.

Қосылған құн салығын және акцизді имопрттаушы, не кедендік төлемін қосып төлеген басқа тұлғалар төлейді және оған зачетка немесе төлемі кейінге (3 айға дейін) қалдырылған қосылған құн салығы қосылмайды.

Кедендік процесін рәсімдеу кезінде төленген қосылған құн салығы зачетка жатқызылады.

Мысалы, Республикамыз аймағына 2008 жылы 15 қаңтарда тауар импортталды.

Ол тауар өңдеу өнеркәсібіне арналған. Осы тауарға салынатын ҚҚС салық төлеушінің өтініші бойынша үш айға кейінге қалдырылған. Оның кейінге қалдырылған сомасы 82 мың теңге құраған.

Бірақ салық төлеушінің бұған дейін және үш ай барысында ҚҚС бойынша артық төлемдері болса, онда кейінге қалдырылған ҚҚС зачетка жатқызылады.

Ал егер үш ай барысында ҚҚС бойынша төлеген сомасы кем болса, яғни бар болғаны 60 мың теңге төлесе, онда кәсіпорын 11 сәуірден бастап 22 мың теңге айыппұл төлей бастайды.

Өз өндірісінің қажеттілігі үшін әкелінген запас бөлшектер, құрал-жабдықтар үшін қосылған құн салығын төлеген кезде зачеттық әдісін пайдалана алмайды.  Бірақ құрал жабдықтардың, запас бөлшектердің тізімін ҚР Үкіметі анықтайды. ҚҚС зачет әдісімен төлеген кезде салық төлеуші кеден органдарына ҚҚС бойынша есепке тұрғандығы туралы куәлігінің көшірмесін және импортталған тауарларға қатысты ҚҚС декларациясын ұсынуы тиіс. Осы құжаттардың негізінде ҚҚС төленбеген, бірақ еркін айналысқа жәберілген тауарлар бойынша міндеттемесін анықтайды.

Кедендік төлемдердің және салықтардың есеп айырысу базасы бойынша кедендік құн саналады, ал жабдықтаушылармен есеп айырысуды көрсету үшін фактуралық құн пайдаланылады.

Бұл екі құнның айырмасы мынадай: фактуралық құн жабдықтаушының бағасын білдіреді, ал кедендік құнның деңгейі есептеу жолымен шығарылады.

Кедендік құнды анықтаудың негізгі әдісі сырттан әкелінген тауарларға жасалған мәміленің бағасы бойынша анықтау әдісі болып  табылады. Негізгі әдісті пайдаланудың мүмкіндігі болмаған жағдайда төменде аталған әдістердің әдістердің әрқайсысы рет- ретімен пайдаланды. Мұндайда кедендік құн алдыңғы әдісті қолдану жолымен анықтала алмайтын болса, әрбір келесі әдіс қолданылады. Құнды шегеру және қосу әдістері кез келген ретте қолданылады.

1. Кедендік құнды сырттан әкелінетін тауарларға жасалған мәміленің бағасы бойынша анықтау әдісі. Бұл әдіс нақты төленген немесе ҚР ның кедендік шекарасынан өткен кезде төленуге тиісті баға ҚР- ның аумағына әкелінетін тауардың кедендік құны болып табылады.

Кедендік құнды анықтағанда мәміле бағасы бұдан бұрын қосылмаған болса, онда оған мынадай шығындар қосылады:

- тауарды әуе және су немесе басқа да жолдар арқылы ҚР кедендік аймағына дейін жеткізуге жұмсалатын шығындар;тасымалдау құны;тауарларды тиеуге; түсіруге, қайтадан тиеуге және төгуге жұмсалатын шығындар, сақтандыру сомасы;

- сатып алушының жұмсаған шығындар: комиссиондық және брокерлік сыйақылар, тауарларды сатып алғанда төленетін комиссиондық алымбұған жатпайды; егер сыртқы экономикалық қызмет номенклатурасына сәйкес бағаланатын тауарлармен біртұтас нәрсе деп қаралатын болса, контейнерлердің немесе басқадайкөп қолданатын ыдыстардың құны;бупы-түю жұмыстарының құны да енеді;

- тікелей немесе жанама түрінде сатып алушыларға сыртқа шығарып сатуына немесе өндірісіне пайдалануына байланысты төмендетілген бағасына немесе тегін берілуіне келесі тауарлардың немесе қызметтердің құнының  біршама тиісті бөлігі:шикізаттар, материалдар, деталдар, шала өнімдер және бағаланатын тауарлар, аспаптар, штамптар, қалыптар, бағаланатын тауарларды өндірген кезде жұмсалған материалдары; ҚР аумағынан тысқары және бағаланатын тауарларды өндіруге тікелей қажетті инженерлік зерттеулер, конструкторлық тәжірибе жұмысының , дизайнның, көркем безендірудің, нобайлар (эскиздер)  мен сызбалардың өзіндік құны жатады;

- интелектуалдық меншік обьектілерін пайдалану үшін төленетін лицензиялық және басқа төлемдер, бағаланатын тауарларды сату ережелері ретінде сатып алушы оларды тікелей не жанама түрде жүзеге асыратын болса;

сатушы бағаланатын тауарларды ҚР аумағыгда одан әрі кез келген жағдайда, оны қайтадан сатудан, басқа біреуге беруден не пайдаланудан тікелей не жанама түрде табыс табатын болса.

Бұл әдіс келесі бес жағдайды сақтаған кезде қолданылуы мүмкін:

-         тауар ҚР экспорт үшін сатылса;

-         импортердің құқына қатысты бағаланатын тауарға шектеулер жоқ болса;

-         сату немесе мәміле бағасы белгілі бір жағдайды сақтағанға байланысты болмаса, егер де олардың тигізетін әсерін есептеу мүмкіндігі болмаса;

-         кеден құнын жария еткен кезде декларанттың пайдаланған мәліметі тиісті құжаттармен қуатталып, анықталуы керек;

-         мәмілеге қатысушылар бір- біріне тәуелді тұлғалар болмауға тиіс, егер де олардың тәуелділігі болса, онда ол мәміленің бағасына әсер етпеуі керек.

1. кедендік ұқсас тауарлар жөнінде жасалған мәміле бағасы бойынша анықтау әдісі. Ұқсас тауарлар жөнінде жасалған мәміле бағасы бойынша бағалау  әдісін тауардың кедендік құнын анықтау үшін негіз ретінде пайдаланғанда ұқсас тауарлар жөнінде жасалған мәміле бағасын осы топта көрсетілген ережелерін сақтауға тиіс. Мұндайда ұқсас тауарлар деп бағаланатын тауарлар мен қай жағынан алып қарағанда да, оның ішінде мынадай белгілері арынша ұқсас болғаны жөн: физикалық сипаттамасы;сапасы, нарықтағы орны;шығарған елі;өндірушісі бірдей тауарларды ұғынады.
2. Кедендік құнды бірыңғай тауарлар жөнінде  жасалған мәміле бағасы бойынша анықтау әдісі.

Бірыңғай тауарлар жөнінде жасалған мәміле бағасы бойынша бағалау әдісін тауардың кедендік құнын анықтау үшін негіз ретінде пайдаланғанда бірыңғай тауарлар жөнінде жасалған мәміле бағасы сақталады.

тауарлардың бірыңғайлығын анықтағанда олардың мынадай белгілері: сапасы, тауарлық белгісінің бар- жоғы және нарықтағы орны; шығарған елі; өндіруші кәсіпорындары ескеріледі.

Кедендік құны біыңғай тауарлар жөнінде жасалған мәміле бағасы бойынша мынадай анықтау әдістер қолданылады: егер тауарлар бағаланатын тауарларды шығарған елде шығарылмаса, олар біркелкі бағаланатын немесе солармен бірыңғай тауарлар болып есептелмейді;бағаланатын тауарлардың өндіршісі емес, басқа біреулер өндірген болса және бірыңғай тауарлар болмаған жағдайда, олар назарға алынады; егер тауарлардың жобалануы, олардың көркем безендірілуі, дизайны, нобайлары т.б. Қазақста

1 2 3

скачать работу

Отправка СМС бесплатно