Главная    Почта    Новости    Каталог    Одноклассники    Погода    Работа    Игры     Рефераты     Карты
  
по Казнету new!
по каталогу
в рефератах

Тарихи зерттеу жаңа әдістерінің таралуы

әліметтердің маңызы зор. Және туу көлемі , өлім, неке саны туралы зерттеулердің маңызы да зор.   Өмірдің негізгі тіршілік көзі өмірлік әрекет болған индустрия алды кезеңінде демографиялық процесстер әлеуметтік және экономикалық өмірдің басты индикаторы болды.. Тарихи демография негізінде « Аналдар » мектебінің  «тотальды тарих » концепцияларын іске асыру әорекеті жасалды. Әсіресе Эммануэл Ле Руа Ладюридің еңбектерінде.Тарихи демография деректердің негізгі екі түрін пайдаланады: 1. нақты уақыт аралығындағы бүкіл елдің немесе жеке ауданның халқының саны туралы  мәліметтер және 2.белгілі аудандағы өмір мен демографиялық көрсеткіштер туралы жазба мәліметтер.  Қазіргі таңдағы анағұрлым анық деректер беретін тарихи –демографиялық зерттеулер  алғаш рет он сегізінші ғасыр ортасында скандинав елдерінде жүргізіле бастады. Алғашқы халық санағы 1801 жылы Британияда жүргізілді, одан соң ол он жылда бір рет өткізілетін болды.  1841 жылдан кейін санақтан өткен әр адамның .  фамилиясы көрсетілді.  Ерте кезеңдік зерттеулер үшін қажетті салық ведомостьтары, шіркеудің кітаптық жазбалары жетті, бірақ олар бүкіл халықты қамтымады.  Деректердің екінші түрі бойынша Европада приходтық кітаптардың маңызы зор. Мысалы олар Англияда 1538 жылдан жүргізілді. Бұл жүйе Англияда 1837 жылға дейін азаматтық тіркеу енгізілгенге дейін жұмыс жасады.  Приходь кітаптарының негізінде туудың бүкіл ұлттық деңгейін, өлім мен неке санын есептелінеді. Осылайша халық санының өзін есептеуге болады. Бұл агрегативті анализдің мысалы болады.   Осы ақпараттар негізінде оның өсуі мен азаюы белгілі болғанда номиналды анализ- жанұя өмірі динамикасының реконструкциясын жасау мүмкіндігі бар..

Көлемдік тәсілдер сонымен қоса қоғамның әлеуметтік құрылымын зерттеуге жәрдемдесті. Бұның да дереккөздері тарихи демографиянікімен бірдей, себебі бүкіл халықтың саны оны әлеуметтік тұрғыдан топтарға  бөлудің потенцалды мүмкіндігіне ие. Осының негізінде үй шаруашылығының құрылымы мен көлемін зерттеу мүмкіндігі бар. Қазіргі британ тарихшылары соңғы зерттеулерімен индустрия алды кезеңдегі батыс европалықтарға шаруашылықтың жанұялық типтегі « үлкен жанұялар » деп аталатын түрі тән болды деген тұжырымды орнынан тайдырды.   XIX ортасынан бастап санақ анкетасына тіркелетін тізімнің саны ұлғайды және әлеуметтік-демографиялық үрдістерді одан да терңірек зерттеуге мүмкіндік беретін жұмыстың методологиялық негіздері жасалды.  Көлемдік тәсіл өз қолдануын саяси тарих саласынан да тапты. Әсіресе олар британ саяси ғылымында «псефология» днп аталатын саладағы электораттың тіршілігін зерртеуде пайдаланылды.  Британияда .  1872 жылы сайлау туралы заң енгізілгенге дейін сайлау ашық түрде өтті, яғни әр дауыс жеке тіркелді.Сайлаушылардың табыстарын қоса есепке ала отырып, олардығ діни және әлеуметтік жағдайларын талдау арқылы он тоғызыншы ғасырдағы Британия партияларының әлеуметтік базасы туралы қорытынды жасалынады.  Көлемдік тәсілдер сонымен бірге саяси элитаны зерттеуде қолданылады, өйткені бірнеше биография шеңберінде ғана жасалған ол туралы бейне сонда да толық болмайды. Аталған мәселені шешудің жолы коллективті биография бере алатын сол просопографикалық әдіс бола алды.   . Осылайша заң шығарушы органдар депутаттарының шығу тегін, саяси тұрысын зерттеуге болады. Британ парламентінде 1836 жылдағы сайлаушылардың тізімі сақталған және сол арқылы кім қайсы партияны қолдағанын анықтайсыз. АҚШ-та көлемдік әдіс негізінде жиырмасыншы ғасырдың ортасынан « жаңа экономикалық тарих » дами бастады.     Көлемдік әдіс әсіресе экономикалық тарихты зерттеуде аса кең қолданылды. Француз тарихнамасында осының негізінде Э.Лабрустың мектебінде «сериялық тарих» жақтаушылары пайда болды. Онда бағаның даму  схемалары, егінділіктің, рента деңгейі, табыс деңгейі, яғни Франция мен өзге де еуропалық елдердің экономикалық тарихының құрылу моделін жасау  үшін қажет көрсеткіштері анықталды.     АҚШ тарихнамасында бұл мәселелермен « жаңа экономикалық тарих» айналысты. Бұл елде ол да клиометрия атауын алды. ..

Дайын статистикалық жинақтармен жұмыс жасағанда олардың жасалу жағдайлары мен методикасын зерттеу қажет. Статистикалық мәліметтерді кей кезде фрагменттік бөлшектерден жинауға болады , бұл жағдайда оны жүйеленуімен шешілетін мәселеге байланысты тарихшының өзі айланысады. Оны ол  статистиканың өзінде бейнеленген  тақырыппен, өлшемдері мен көрсеткішіне сай жасамауы мүмкін.      Тарихи кезеңге қатысты статситикалық зерттеулер көбейген кезде олардың таңдау репрезитативтілігі туралы мәселе пайда болады. Осы жерде бүтінді құрайтын элементердің әрқайсысы таңдау мүмкіндігіне ие. Тарихи зерттеулерде кейде таңдау репрезентативтілігінің зерттеу мақсаттарына байланысты арнайы негізделуі қажет.  Тарихты зерттеудің ерте кезеңдерінде таңдау мәселесін көп жағдайда уақыт шешеді. Себебі құжаттардың кейбір түрлері ғана сақталуы мүмкін. Және бұл құжаттардың сақталуы кездейсоқтық емес, онда тек қажетті құжаттар ғана сақталуымен немесе оларды сақтаған адамның басқалармен салыстырғанда артық мүмкіндіктері болған. Сондықтан құжаттарды өзгелермен салыстырғанда үлгергендер сақтай алған.     Белгілі британ тарихшысы  Л. Стоун, мысалы  1965 жылы баспадан шығарған  «Кризис аристократии, 1558 – 1641»атты капиталды жұмысында   382 атақты жанұяны  экономикалық жағдайларына қатысты қарастырды, бірақ осы кезеңді  зерттеушілердің айтуынша құжаттары сақталған аристократияның мөлшері үштен бір мөлшерлік үлесте ғана болған. Сандық деректермен жұмыс жасағанда дұрыстығын, сәйкестігі мен репрезетативтігін  негіздеп және орнықтыру қажет. Тарихшының көзқарасы бойынша корреляция коэффициентін- екі ауысымдық арасындағы байланыс деңгейінің демонстрациясын орнату маңызды.     Көлемдік тәсілдер көптеген өлшемдер бойынша үлкен сандық қатынастардың анализін жүргізуге мүмкіндік береді және әртүрлі корреляция бола алады. Бұл корреляцияларды дәстүлі әдістер бойынша анықтау мүмкін емес.   Бірақ сәйкестіктер таза статистикалық болуы мүмкін .Сандық деректердің талдануы зерттеушінің жалпы біліктілік деңгейіне,  ал зертелу сұрақтарының қойылуы  тек сандық деректеріне  байланысты емес.  Өз заманында үлкен резонанс тудырған америкалық клиометрия шеңберінде жүргізілген зерттеуле еді. Клиометрия жақтастарының тезисінде адам әрекетінің кейбір жақтарын жүйе түрінде түсіну оңайырақ, онда  өзгерістіктердің өздері де, олардың арасындағы байланыста көлемдік анализге жасауға бағынады,   егер өзгерістіктердің біреуінің көлемі өзгеретін болса, онда бұл әсерлердің бүкіл жүйеге әсерін есептеуге болады.Көбіне бұл экономикада көрініс береді.  . Клиометрияны сондықтан  «жаңа экономикалық тарих» деп те атайды. Ол эконометрия тәсілдерінен шығады. Бұл экономикалық жүйенің бір-бірімен байланысты элементтерінің қатынасынан шығатын қазіргі экономиканың статситикалармен жасалған анализ методикасы болып табылады.. Эконометристер моделдерді құрап және есептейді.  Эконометриялық тәсілдерді қолданғанда қолда бар мәліметтердің фрагменталды жерлерін моделдерді құру арқылы толықтыру тілегі пайда болады.. Клиометрияның эталондық үлгісі болып  Р. У. Фогелдің «Железные дороги и экономический рост» (1964) атты еңбегі табылады. Автор мұнда он тоғызыншы ғасырда  АҚШ экономикасына темір жолдардың салынуы қандай үлес қосқанын есептемек болды. Гипотетикалық модел  жасай отырып ол егер темір жолдар салынбаса америкалық экономика 1890 жылы қандай түрде боларын анықтай отырып  , . Фогель  мынадай қорытындыға келді ұлттық өнім мөлшері  3, 1 % ғана аз,  ал өңделетін жердің  76 %  бәрібір нақты сол қалпында қалар еді, әрі темір жолдың салынуы экономиканың басқа салаларынан  капитал мөлшерін шығындады. Автордың өзбі зерттеу нәтижелеріне таң қалып, алдыңғы уақытта өз қорытындыларына күмәнмен қарады.  Эконометрикалық моделдерді олардың абстрактылығына байланысты және социо мәдени үрдістерден алшақтағаны үшін сынға ұшырады. Моделдер процестердің логикасына негізделіп жасалды.  Тағы бір даулы мәселе зерттеуші моднлге барлық өзгерімділіктерді енгізді ме деген сұрақ.  Жәнедағы клиометрия құндылығы моделдің дұрыс құрылуына байланысты  таза статистикалық әдіспен алынған қорытындыларға сүйенеді. Таза экономикалық көрсеткіштерге сүйену кейде үлкен қорытындыларға әкеледі. Бұл тұрғыдағы жарқын мысалға  Р. У. Фогел мен С. Л. Энгерманның «Время на распутье» (1974) атты екі томдық еңбегі жатады. Онда мұралық қағаздар мен плантациялық архивтер және халық санақтарына анализ жасау барысында АҚШ тың оңтүстік штаттарындағы плантациялық шаруашылық азамат соғысына дейін тиімді жұмыс жасағанын,  құлдар салыстырмалы түрде қамтамасыз етілген жұмыс күші болғаны, ал олар жасаған  эконометрикалық моделде құлдықтың моралдық  факторларында ешқандай қарсылық болған жоқтығы айтылады.      Эконометрикалық моделде моральдық факторлар енгізілмеді, бірақ моралдық мотифтер оқиғаның өрістеуіндегі маңызды қозғаушы күш болып табылады.  Жалпы алғанда тарихшылардың айтуынша клиометрия экономикалық дамудың жеке факторларын талдауда ғана тиімді . Бірақ эконометрикалық факторлар оқиғаларды жалпы интерпритациялағанда маңызды рөлге ие емес.  Алпысыншы жылдары клиометрияның перспективалары, тарихты зерттеуде  көлемдік тәсілдердің пайдаланылуы, жалпы алғанда өте белсенді болып көрінді. Л.Стоунның айтуынша сол кезде тарихшылар сандардың мқлшерінен естері шығып «статистиканың наркомандарына » айналды. Дәстүрлі тарихшыларға бұл көзқарас тіпті де белсенді болып көрінбеді, қайта олар бұдан қауіптенді және бірнеше онжылдан кейін жаңағы белсе

12345
скачать работу

Тарихи зерттеу жаңа әдістерінің таралуы

 

Отправка СМС бесплатно

На правах рекламы


ZERO.kz
 
Модератор сайта RESURS.KZ