Главная    Почта    Новости    Каталог    Одноклассники    Погода    Работа    Игры     Рефераты     Карты
  
по Казнету new!
по каталогу
в рефератах

Тарихи зерттеу жаңа әдістерінің таралуы

нділік бәрінде азая бастады.   Сонымен қатар көлемдік тәсілді жақтаушылардың  сіңірген еңбегі ол тарихтағы мөлшерлеп көрсетуден максималды арылу еді. Бұның өзі айтарлықтай сәттілік болды.Бірақ көлемдік әдістің тек жекелегн нәтиже бертіні анықталды, ал бұл өз кезгінде ары қарй интерпритациалауды қажет етті.  Тарихи түсініктемеге кейде сапалық тұрғыдағы материалдар да қажет болады. Мысалы сыртынан қарасаң көлемдік материалдарға сәйкес адамда барлығы жақсы сияқты, бірақ оған моралдық, құқықтық факторлар теріс әсер етіп, ол өзінің жағдайына қанағаттанбауы мүмкін.  Тарихи зерттеулерде бұрынғыша статистикалық матералдармен қоса дәстүрлі сапалық көзқарастарды пайдалануды қажет етеді.

              

   Тарихи зерттеуге постмодернистік көзқарастар.

Алпысыншы жылдардан Батыстағы гуманитарлық ғылымдардағы аса маңызды бағыттардың бірі постмодернизм болып табылады. Оның пайда болуына әсер еткен негізгі идеялар лингвистика мен жалпы тіл тану ғылымдары аясында пайда болады.   Белгілі швейцарлық тілтанудың маманы  Фердинанд де Соссюр (1857 – 1913)  айтуынша тіл ол ұғымды білдірудің бейтарап және пасық түрі емес..Және сөз бен заттар біртекті үйлесетін екі тілді де кездестіре алмайсыз.. Осыдан Соссюр  сөз бен жазуды өзіндік заңдары бар лингвистикалық құрылым ретінде қабылдау керек деген қорытынды жасады.,Тікелей цитатасын келтірсек: «язык – это не окно в мир, а структура, определяющая наше представление о нем». Бұл егер тілдің құрылымы мұндай беделге ие болса, онда мәтіннің мағынасы одан кем емес байланыста.  Автор өзінің ойын оқушыға нақты жеткізе алады деген түсінік төңірегінде мәселелер туындады. Мәтіннен тыс тұрған обьективті тарихи методтың болуы іс жүзінде мүмкін емес  және тек лингвистикалық ресурстардан құралған санақ нүктесінің интерпритациясы ғана болады.  .

Постмодернизмге  Ролана Бартаның  (1915 – 1980) еңбектері  үлкен үлес қосты. . Барт  «социолект» немесе  «тип письма» ұғымын енгізді. Барттың ойынша тіл және оның  мәнерлеу құралдары  қзінше бір «жалдама пунктін» еске түсіреді, қйтені өмір сүріп жатқан адам оны әу бастан әдейі арналған деп есептейді. Аталған адамға дейін тілдің барлық бірліктері мен дискурсивті комплекстері көптеген пайдалануларды бастан кешірген және кез келген сөз көптеген ағымды, өзгерісті идеологиялық мағыналармен толтырылған.     Барт бойынша  «жазу» тілде заттанған идеологиялық сетка, оны кез келген топ, тап, әлеуметтік институт индивит пен нақтылық арасына белгілі категорияларда ойлауға тізе бүктіре отырып, осы сетка маңызды деп санайтын нақтылықтың аспектілерін назарға алып және баға бергізе отырып   орналастырады.  . Индивид өз тілін әртүрлі жазулардың үлкен қоймаларынан алады.   Осы жерде қолданыстағы, әлеуметтенген сөз бөтендендіру билігіне ие.   Барт сонымен қатар мағынаның  денотативті және коннотативті  аспектісіне назар аударды.     Коннотативті мағыналар бірнеше заттық белгілерге ие. Біріншіден олар тек дәстүрлі тілдің белгілеріне ғана емес, сонымен қоса әртүрлі материалды заттарға қосыла алады. Екіншіден бұл мағыналар латентті, сондықтан олар не өзектіленеді ,не өзектіленбейді. Үшіншіден кез келген белгіге оңай орналастырыла отырып, коннотативті мағыналар осылайша тез шығып кетуі мүмкін. Төртіншіден бұл мағыналар диффузды, дәстүрлі тіл немесе бір материалды пән бірнеше коннотативті  мағынаға ие бола алады. Бесіншіден олар агресивті, олар денотативті белгісі бар бейбіт көршісімен сыйыспай, оны басып тастауға немесе мүлдем ығыстырып шығарып тастауға тырысады.        Кез келген тіл айтылған және астыртын айтылған комбинацияларды , денотативті және коннотативті деңгейлердің көрсеткіші болады және астыртын айтылған эксплицациялануы мүмкін, ал эксплицацияланған коннотативті мәтін астына кетіп қала алады. Өткеннің    коннотативтері қазіргі зерттеушілермен ереже бойынша үлкен мәселелермен анықталады немесе қазіргі сана мен мәдениет үшін мүлдем ажыратылмайды.  Барт тағы бір рет тілдің құралдық қызмет атқаратынын атап өтті.   Тілдік номинацияның спецификасы бойынша индивидуалды пән ортақ категорияларға тиесілі. Ал бұл ортақ категориялар ортақ ұғымын мүлдем қабылдамайды. Қатынаста біз тілдің, қабылданған ортақ сөздердің еріксіз құлы болып қала береміз. Сондықтан адам қаншалықты деңгейде тілмен сөйлессе, тіл де соншалықты деңгейде адаммен қатынас жасайды. Бұл тұста Барттың «тіл өлімі » афоризмін еске түсірген жөн.       Барттың коннотаттар мен деннотатар идеясын, осының негізінде текстік сараптам жасу ойын әуелі өзгелер, алғашында француз философтары қабылдап алды.  Жалпылама мағыналы ұғымды анағұрлым айқын емес түсініктерді іздестіруге жұмсалатын мәтіндік анализ, постмодернистік ортада «деконструктивті » деген атқа ие.    Бұл терминді шығарған  Жак Деррида (р. 1930).  Гуманитарлық ғылымда өзіндік бір «лингвистикалық бетбұрыс» жасалды. Тілді жүйе түріндегі түсінігінен шығатын  деконструкция, көптеген текстік интерпритацияларды қажет ете бастады. Олар арқылы тең жағдайда нақты тарихи шындыққа жету мүмкін емес.  Біліктіліктің ешқандай деңгейі, жіне зерттеу жұмысының көлемі деконструктарлардың ойынша толық түрде мәтін авторының субьектілігін және тілдің айшықтылығын айналып өте алмайды.   Тек мәтіннің жалпы қабылданған іс әрекетінсіз интерпритация жасауы қолдау тапқан.   Бұл мәтінде суреттелген шындығ туралы елеулі білімдер әкеліп, мәтіннің тілі туралы және оның авторы жайлы ақпарат береді. Ал одан арғыны талап ету ол аңқаулық таныту және негізсіз оқырманды алдау болып табылады. Мәтінніің тек бір ғана интернпритациясына талап жасау   Мишель Фуконың (1926 – 1984), айтуынша өз белгісі бойынша репрессивті және білімге мұндай тисушілік ол биліке деген иқұшталық болып саналады. Ол талқылаудың баршамен қабылданған реттеу шеңберіне- дискурсқа арқа сүйейді.  Фуко в 1750 – 1850 жылдары  Европада жаңа, қатал ессіздік, жазалау, сексуалдық  дискурстардың орнағанын көрсетеді. Бұл осы дәуірдегі әлеуметтік және интеллектуалды прогресс болды деп есептелетін пікірге қайшы келді.     .  Фуконың жұмыстары нақты тарихи құбылыстарға назар аударумен ерекшеленді. Ал басқа деконструкторлар мәтіннен тыс жерде нақты әлемнің болуын теріске шығарды. Олардың ойынша Дерридің   «текстен тыс жерде еш нәрсе жоқ » деген афоризіміне сүйене отырып адамзат қатынасын тіл басқарады деген ойда болды.

А. Я. Гуревичтің айтуынша постмодернизмді  тарихтың түсінігінше өзіне тән бейнесіздігі бар   марксизм мен структурализмге реакция ретінде қабылдаған жөн.  Постмодернизм   бұған жауап ретінде шығармашылық индивидуалдылықты  шектеулерден босатуды алдына мақсат етіп қойғанын алға тартады.  Кейбір постмодернистер тарихи шындықтың бар болуын талқылау мүлдем мүмкін емес деген тұжырым жасайды. Логикаға сәйкес тарихшы тарихи мәтінді ақын мен жазушы қандай сеніммен жасаса, ол да сондай сеніммен жазады.   Тарихшының мәтіні постмодернистердің айтуынша ол баяндаушы дискурс,нарратив. Олар көркем әдебиет сияқты риториканың заңдарына бағынады.

Жалпы айтқанда, сөздің мағыналы, яки мағынасыз болмағы шарт. Алғашқысының ішінде кейі қарапайым, басқалары күрделі келмекші. Күрделі сөздің жай айтылуы да, тұспалмен жеткізілуі де мүмкін, әуелгісінің кейбірі көкейден шығады да, кейбірі олай емес. Ой көрігінен сомдалып шыққан сөздің шынайысы да, жалғаны да болады. Жалған айтылғанның ішіндегі кейбірі сөз барысында тындаушының зердесінде бейнеленіп, сонымен тікелей тұспалданса, басқалары бейнеленетін затка байланысты ойда еліктеу туғызады, соңғысы жай поэтикалық қуаттың әсері. Еліктеудің кейбірі жетілген, кейбірі түбегейлі жетілген. Екеуінің жігін ажыратып зерттеу акындар мен поэзия білімпаздарының міндеті, көптеген тіл мен диалектіде бұл хақында әр түрлі шығармалар жазылған.

Бүдан әрі ешкім «софистика» мен «еліктеу» екеуін теркіндес санамауы тиіс. Керісінше, олар кейбір арақатыста ерекшеленсді. Ең алдымен олардың мүддесі әртүрлі: софист тындаушы санасында болмыстан тыс, оған қайшы қайдағы бір елес туғызады; сондықтан ол бар нәрсе жоқ, жоқ  нәрсе бар деп ойлайды; ал оған қарама-қарсы еліктеуші тындаушысына үйлесімге орай ой түюге жетелейді. Оған сезім шарапатын тигізеді.

12345
скачать работу

Тарихи зерттеу жаңа әдістерінің таралуы

 

Отправка СМС бесплатно

На правах рекламы


ZERO.kz
 
Модератор сайта RESURS.KZ